In dit onderzoek is de necessiteit vanuit verschillende perspectieven weer te geven. Zo is er een maatschappelijke necessiseit, een necessiteit vanuit het Management Team (MT), een necessiteit vanuit het team, een necessiteit vanuit het kind op deze school én een necessiteit vanuit mij als persoon, {als collega en als leerkracht}.

1. Necessiteit vanuit de maatschappij en overheid

Onze samenleving ontwikkelt zich snel. Wij als leerkrachten moeten de kinderen voorbereiden op dat wat nog komen gaat, op dat wat wij nog niet weten wat zal zijn. Het 'voorbereiden op de toekomst' is geen makkelijke taak. In het huidige onderwijs en ook in de praktijk waar dit onderzoek zich situeert ligt de focus op de hoofdvakken1. Bij deze hoofdvakken leren we de kinderen kernvaardigheden. Vaardigheden waarbij het antwoord enkel goed of fout is. Echter zullen we kinderen ook voor moeten bereiden op de toekomst waarin nog alles onduidelijk is. Om hen voor te bereiden op deze toekomst wordt er van hen gevraagd om complexere problemen op te kunnen lossen. Problemen die we nog niet eerder hebben meegemaakt. De kinderen zullen oplossingen moeten kunnen bedenken die we nog niet eerder zo hebben bedacht. Hiervoor zul je de kinderen andere vaardigheden moeten aanleren dan die je leert bij de hoofdvakken. Je zult de kinderen moeten leren om een kritische houding aan te kunnen nemen. Waarbij kinderen niet oordelen zonder dat ze zich hebben afgevraagd wat ze hebben gelezen of hebben gehoord (Browne, 2005). Kinderen moeten leren om verrassende relaties te kunnen leggen tussen bestaande informatie en bronnen. Ze moeten verschillende perspectieven kunnen innemen, ze moeten samen kunnen werken én ze moeten leren hoe ze met zichzelf kunnen omgaan; het sturen van het eigen leer- en denkproces. Deze vaardigheden zijn al enkele jaren belangrijk, echter ligt de urgentie nu nog hoger.

Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO)

We hebben in de 21^e eeuw te maken met een globalisering. Problemen in de wereld zijn nu veelomvattender en veel complexer. In 2014 heeft het SLO het bovenstaande opgenomen in het onderwijsprogramma. Zij hebben dit verwerkt in de ‘21st-Century Skills’, dit omvat ‘skills’ die de kinderen in de 21^ste eeuw nodig zouden hebben om in deze vooruitstrevende maatschappij te kunnen functioneren. De 21st century skills werd verplicht voor scholen om dit op te nemen in hun aanbod. In 2014 heeft het SLO onderzoek gedaan naar de integratie van deze vaardigheden2 in het huidige schoolprogramma. Hieruit bleek dat er beperkte aandacht was voor deze 21st- Century Skills. Vooral de vaardigheden creativiteit, probleemoplossend denken en handelen en digitale geletterdheid werden weinig tot niet opgenomen in de landelijke leerplankaders. Uit het onderzoek bleek ook dat leerkrachten deze vaardigheden te abstract vonden en graag wat meer inzichten hierover zouden willen hebben. Volgens het onderzoek van het SLO (2014) hebben de leerkrachten behoefte aan lesmaterialen en een concrete houvast. Ook wordt er in het onderzoek beschreven dat er meer oog is voor de concretisering van creativiteit, dan hoe het in de kerndoelen wordt beschreven. Echter blijft ook dit achter ten op zichte van de uitvoering van de andere vaardigheden. Er wordt in de praktijk te weinig doelgericht, substantieel en systematisch aan deze vaardigheden gewerkt.

 Om deze reden zijn in 2015 de vaardigheden verder uitgewerkt en verder geduid. Er worden 11 vaardigheden genoteerd; creatief denken, probleem oplossen, computational thinking, informatieve vaardigheden, ICT-basisvaardigheden, media wijsheid, communiceren, samenwerken,sociale en culturele vaardigheden, zelfregulering, kritisch denken. Deze vaardigheden werden opgenomen in 'de 21-eeuwse vaardigheden kijkwijzer en leerlijnen'.

Echter bleek er nogsteeds een discripantie te ontstaan en merkte ook het SLO dat er veel kritiek kwam op deze vaardigheden. Waaronder de vaardigheid creativiteit waarop dit onderzoek zich zal focussen. Het SLO is op 4 maart 2024 gekomen met een actualisatietraject voor de kerndoelen. Deze zijn opgenomen in een vernieuwd document ‘Vaardigheden in het landelijke curriculum’ door Sol en Visser (2023). Deze vernieuwing streeft ernaar om toegankelijkheid en samenhang van het curriculum te bevorderen. Zo wordt er in dit document genoteerd dat deze vaardigheden niet enkel contextonafhankelijk kunnen worden geoefend. Kinderen zouden namelijk niet in staat zijn om zonder kennis en vaardigheden complexe problemen interdisciplinair op te kunnen lossen. Vaardigheden zijn op kennis gebaseerd en het is wenselijk als een vaardigheid kan terugvallen op kennis. Leraren kunnen de wendbaarheid en toepasbaarheid van die vaardigheden vergroten. Bijvoorbeeld door kinderen te laten reflecteren op proces en resultaat. Het aanleren moet echter wel altijd in relatie zijn tot specifieke inhouden. En niet zoals voorheen, zonder context. Creativiteit en het creatief denken omvat divergerende en gecombineerde strategieën. Om op deze wijze de complexe problemen aan te kunnen vliegen. (SLO, 2023)

1Hoofdvakken; rekenen, taal, begrijpend lezen.

2Vaardigheden; Een vermogen om door middel van denken en handelen op

basis van bepaalde kennis voorliggende problemen op te lossen of taken
adequaat uit te voeren. (SLO, 2023)

We zoeken naar een balans tussen de taal-reken-zaakvakken en de creatieve vakken.  

Wij willen een fundamentele bijdrage leveren aan de culturele ontwikkeling van de kinderen. Zeker omdat een deel van onze populatie niet veel culturele ontwikkeling van thuis uit mee krijgen.  

Door de doorlopende leerlijnen per kunstdiscipline te implementeren kunnen we de culturele ontwikkeling van de leerlingen beter sturen, activiteiten beter op elkaar laten aansluiten en gericht ondersteuning vragen bij de culturele instellingen. 

Wij zijn als school momenteel bezig om de kinderen via coöperatief leren samen te laten werken en samen tot oplossingen te komen van allerlei problemen en vraagstukken. Dit bouwen we de komende jaren uit. De vier vermogens: receptief, creërend, reflectief en analyserend vermogen worden in allerlei werkvormen aangeboden en geoefend.Wij proberen onder andere op deze manier de kinderen niet alleen creatief te laten werken met expressie materiaal maar ook het creatief denken te ontwikkelen. 

Concreet voor cultuureducatie betekent dit dat iedere leerkracht les kan geven vanuit de verschillende kunstdisciplines: beeldende vorming, muziek, drama, dans, mediakunst. Iedere cyclus van 3 jaar zal er één kunstdiscipline centraal staan, met een duidelijk opbouw: 
* jaar 1: inspiratielessen door een vakdocent 
* jaar 2: inspiratielessen en samen lessen geven met een vakdocent 
* jaar 3: in overleg met een vakdocent kijken naar de mogelijkheid om lessen zelf te geven en/of onder begeleiding/ coaching van een vakdocent.  

Door deze aanpak ontwikkelen leerlingen: 

• Receptief vermogen: zich openstellen voor culturele uitingen. 

• Creërend vermogen: denken, creëren en produceren op creatieve wijze. 

• Reflectief vermogen: cultuuruitingen van zichzelf en anderen analyseren, interpreteren en waarderen. 

• Analyserend vermogen: informatie over cultuuruitingen zoeken, in zich opnemen en toepassen in eigen werk. 

Door deze aanpak ontwikkelen leerkrachten: 

• Eigen vaardigheden van verschillende kunstdisciplines. 

• Verschillende lessen van de kunstdisciplines die we kunnen borgen. 

Wij doen mee met de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit om als school een omgeving te creëren waarin leerlingen en leerkrachten zichzelf ontwikkelen. Als einddoel: 

“Het duurzaam versterken van de kwaliteit van cultuureducatie op onze school” 

Hoe denken we dit te kunnen bereiken: 

• De vakleerkrachtlegt een database aan waaruit leerkrachten kunnen putten. 

• De leerkrachten krijgen voorbeeldlessen. 

• De leerkrachten gaan lessen zelf geven, met behulp van de kerndoelen voor cultuureducatie en verschillende methodes. Hierbij worden zij ondersteund door CultuurStation en de vakleerkracht. 

• Vakleerkracht biedt extra ondersteuning bij een hulpvraag. 

• Vakleerkracht inventariseert naar de behoeften van leerkrachten. 

• Het instrumentarium (digitale ladekast) wordt uitgebreid en aangevuld.