De kracht van beeld(taal). Waarom is beeld zo krachtig? Wat is het ‘ding’ in beeld dat mensen zo aantrekt? Er worden elke dag zoveel foto’s gemaakt voor verschillende redenen. Ik ben erg benieuwd naar het universele ‘ding’ dat het beeld zo aantrekkelijk maakt voor onze maatschappij.
In dit document lees je meer over mijn eigen ideeën en gedachtes over fotografie. Heb ik mij verdiept op de kritiek van fotografie. Ben ik gaan kijken naar wat datgene is dat fotografie op universeel niveau aantrekt. Op basis van deze informatie heb ik een nieuwe serie foto's gemaakt geinspireerd op de informatie die ik heb opgedaan.
Ik begin mijn onderzoek bij het ongemak. Dat is bij het lezen van kritische filosofische, sociologische, culturele en maatschappelijke perspectieven van een aantal prominente figuren. De bekentste teksten binnen dit onderwerp zijn die van: Susan Sontag ''On Photograpghy'' en Roland Barthes ''Camera Lucida". Deze twee teksten heb ik ooit op de kunstacademie moeten lezen. Toen stond ik nog niet heel open voor de ideeën die zij hadden, ik denk dat ik hier nu heel anders naar kijk. Ook zijn John Berger met ''Ways of Seeing'' is een naam die ik vaker voorbij heb horen komen als het gaat om kritiek op fotografie/beeld. Ondanks dat het een beetje ongemakkelijk kan voelen om op zoek te gaan naar kritiek op fotografie denk ik dat het een goede oefening is voor mezelf, maar ook voor andere fotograferen en kijkers. Ik denk dat we hierdoor kritischer naar informatie kijken die we te zien krijgen. Maar ook als fotograaf is het belangrijk om open te staan voor deze ideeën. Naar mijn mening hoor je, je als fotograaf bewust te zijn van ethiek en verantwoordelijkheid binnen fotografie. Om te begrijpen hoe je publiek of jij als kijker beelden interpeteert en om de gevaren van beeld te begrijpen is het goed om hier in te duiken.
Daarnaast zouden deze inzichten mij nieuwe ideeën kunnen geven die mijn creativiteit op een andere manier dan normaal triggeren.
''Bij analoge film en fotografie is authenticiteit een van de belangrijke parameters voor de appreciatie, conservering en interpretatie van een werk. Deze authenticiteit is onlosmakelijk verbonden met de materialiteit van het werk en met de intenties van de maker(s) die er in verborgen liggen en de fysieke relatie met de werkelijkheid die het fotografische beeld kenmerkt. ''
Vaak wordt er over fotografie gesproken als universele taal. Iets wat we allemaal op dezelfde manier waarnemen. Communiceren op een visuele manier is toegankelijk en begrijpelijk op de zelfde manier. Voor de langste tijd was dit helemaal logisch voor mij. Voor mij is fotografie de manier om uit te drukken hoe ik mij voel, om mijn visie over bepaalde onderwerpen te kunnen delen met andere. Omdat een beeld meer zegt dan woorden. Maar in de praktijk werkt dit niet altijd zo. Beeld wordt door verschillende mensen op verschillende manieren waargenomen en geinterpeteerd. Net zoals in gesproken en geschreven talen, zijn er veel culturele en persoonlijke nuances waar je rekening mee hoort te houden.
Dit is iets wat heel logisch is als ik het zo zeg, toch is het een 'valkuil' waar ik te vaak in ben gevallen en waarschijnlijk nog heel vaak in ga vallen. Fotografie is geen universele taal. Het is wel een krachtig communicatiemiddel wat grenzen kan overstijgen. Wat ons in staat stelt om de wereld op nieuwe te zien.
Experimenteren binnen fotografie, is een onderdeel van fotografie waardoor ik mij enorm aangetrokken voel tot dit medium. Het biedt mij de mogelijkheid om extra gelaagdheid aan werk te geven. Ook als kijker gaat mijn aandacht uit naar experimenteel werk. Werk wat buiten de klassieke standaarden van fotografie omgaan. Experimenteren binnen fotografie komt in vele vormen en er werd al in de vroege stadia van het onstaan van fotografie geexperimenteerd.
Ik begin deze zoektocht bij mezelf en als startpunt dump ik hier al mijn gedachten die ik op dit moment heb over fotografie. Mijn eerste ideeën plaats ik vrijwel altijd in een mindmap zoals deze links naast de tekst.
Fotografie en beeld maken een groot deel van mijn leven uit. Ondertussen zijn mijn gedachtes en meningen over wat fotografie is, waarom het een krachtig middel is en hoe ik er mee om ga sterk veranderd.
Al voordat ik begon op de academie had ik een verzamelwoede van beeld. Hoe meer foto’s je maakt, hoe beter was mijn motto. Dit werd versterkt op de academie toen ik nog veel digitaal schoot. Hoe vaker ik een moment vast kon leggen, hoe beter. Hoe vaker ik de ‘tijd stil kon leggen', hoe meer ik had om naar het verleden te kijken. Vasthouden aan een moment dat al geweest was, terugkijken naar iets wat ik niet meer terug kon halen. Dat was erg belangrijk voor mij. Ik denk dat de verzamelwoede van beeld een gevoel van zekerheid kan geven. Zekerheid voor het juiste beeld, de zekerheid dat je niks hebt gemist op een moment, de zekerheid dat je terug kan grijpen naar een moment. Gevoelens, emoties, gedachten terug naar boven zou kunnen halen. De fotografische beelden houden herinneringen voor je vast, bewaren de details, maken ondraagbare situaties draagbaar, ze worden vereeuwigd en bevriest de tijd als het ware. Ik denk dat dat super krachtig is.
Toch schuurt er iets bij mij, alhoewel ik veel om beeld geef, gaan fotografische beelden ook tegen de natuur in. Fotografie creëert situaties die tegen de menselijke natuur ingaan. Ook weer een onderdeel van fotografie. Dit is een gedachte waar ik mij moeilijk aan toe kan geven. Misschien omdat ik niet 'negatief' over mijn eigen vak wil praten of omdat er een vrij romantisch beeld gecreerd is romdom het zijn van een fotograaf waarbij er weinig ruimte is om te spreken over deze ideeën.
Op het moment ben ik minder actief als fotograaf, maar niet minder bezig met beeld. In de afgelopen jaren sta ik actiever stil bij het fenomeen beeld. In verschillende soorten beelden vind ik verschillende aspecten interessant en triggert het mij om niet alleen na te denken over het beeld wat ik zie maar al het andere want er bij mij naar boven komt door dat beeld. Wat er vervolgens weer voor zorgt dat ik nadenk over wat het precies in een foto is dat mij triggert. Het zijn natuurlijk de standaard dingen. Je resoneert met bepaalde aspecten uit het beeld wat je ziet. Er vallen dingen op die je linkt aan je verleden, gebeurtenissen die je hebt meegemaakt, dingen die je graag nog wilt ervaren. Maar dit kun je ook ervaren in een schilderij of een film. Toch is fotografie anders voor mij.
Fotografie legt de tijd stil, een heel kort vluchtig moment. Het is soms magisch hoe mensen een moment vast hebben kunnen leggen. Magisch dat, dat moment met de tijd mee mag reizen tot generaties na ons en dat een beeld wat vandaag gemaakt wordt over 5-10-20-50-100-200 jaar of langer ineens enorm waardevol en leerzaam kan zijn.
Ik ben op het moment in een mini rabbit hole gekropen wat betreft gedachtes over fotografie, ideeën en perspectieven waar ik eerder niet bij stil heb gestaan. Was dit een slim plan? Ja. Kan ik hier goed mee omgaan? Dat weet ik niet. Ik denk het uiteindelijk wel. In mijn bubbel, met de mensen die ik om mij heen heb, de tijd waarin we leven en social media sta ik niet vaak stil bij de manier waarop we met beeld omgaan. Het is normaal om foto's te maken, omdat we dingen willen onthouden, samen terug te kijken naar momenten, om te delen met mensen om je heen, om andere te inspireren, om verhalen te vertellen, ook om op te scheppen. Met je telefoon maak je in een handomdraai honderden foto's. In mijn foto-album op mijn telefoon staan maarliefst 12.819 foto's, dan heb je nog mijn photoshop mapjes, honderden polaroids, SD-kaarten vol en mappen met ontwikkelde foto's. Ik kijk bijna nooit terug naar deze foto's.
Ik kijk terug naar vakantie foto's van 4 jaar geleden en besef mij ineens heel goed dat de foto's geen herrineringen vast houden. Ik weet niet meer hoe het rook op die plek, wat er om de foto heen gebeurde, wat ik dacht toen ik de foto maakte, het moment voor en na de foto. De foto is een bewijs dat ik op die plek ben geweest, het waard vond om de plek op de foto te zetten. Maar ik doe bijna niks met deze beelde, ik denk er vrij weinig aan, deel ze niet met andere. Al die foto's liggen in dozen achter in de berging, onder in de lades van mijn kasten te 'verstoffen' en al jaren ongeopend in de mappen op mijn computer of op de hardeschijf. Op dit moment voel ik de kracht van al die beelden niet. Sterker nog het voelen als lege omhulsels, een registratie zonder herrinering. En eigenlijk is het ook geen echte registratie, want ik als fotograaf heb keuzes gemaakt bij het maken van de beelden. Bewust of onbewust heb ik dingen buiten de kaders van mijn beeld gelaten, bewust of onbewust heb ik mijn iso, sluitertijd, diafragma aangepast. Het heeft allemaal invloed op de objectieve waarheid. Dat vind ik een vreemd idee, misschien zelfs een naar idee. Dus op dit moment wil ik deze gedachtestroom afsluiten, tot ik beter weet wat ik ermee moet.
Mijn ervaring van de vrije ruimte is anders dan ik had verwacht op voorhand. Ik heb mij voornamelijk laten leiden door mijn intiutie en ben op interessantere sporen gekomen dan ik had gedacht. Door op zoek te gaan naar de kracht van fotografische beelden heb ik echt heel veel nieuwe inzichten van fotografie verkregen. Ik begon de opdracht volgens mijn plan. Lezen en luisteren naar belangrijke perspectieven in de fotografie. Susan Sontag, Roland Barthes stonden op mijn lijstje en ondanks dat ik al bekend was met deze namen heb ik dit jaar voor het eerst écht echt aandachtig gelezen. Het zijn moeilijke teksten waarbij ik youtube video's, samenvattingen en gesprekken met andere heb moeten voeren ter ondersteuning. Uiteindelijk heb ik hier boodschappen uit kunnen halen die voor mezelf als fotograaf én als kijker waardevol zijn geweest. Het gevolg van deze teksten lezen en in gesprek gaan met andere is dat er een soort van honger naar meer perspectieven is ontstaan. Zo kwam ik terecht bij John Berger, zijn serie Ways of Seeing was echt heel erg goed. Vooral gezien de tijd waairn deze is gemaakt. Tot de dag van vandaag is deze relevant.
Door me te verdiepen in de kritische kijk op fotografie was ik benieuwd hoe andere mensen om mij heen hier naar keken en waar zij op de hoogte van zijn. Ik heb deze gesprekken nodig om te ontdekken wat ik mis en niet zie. Zo heb ik me laten leiden naar mijn volgende focus in deze opdracht. Fotografie als universele taal. Dat was een uitdagend stuk om verder op in te gaan. Het was een welles-niettes uitspraak voor mij. Maar ook hier heb ik een conclusie uit kunnen trekken die waardevol is. Afhankelijk van hoe je deze vraag interpeteert is het wel of niet zo. Het is belangrijk als fotograaf om met deze uitspraak in je hoofd te fotograferen. Het stelt je in staat om kritischer na te denken wat je wilt over brengen en met welke factoren je rekening moet houden.
Het eerste deel van mijn vrije ruimte heeft veel tijd gekost, het was een vrij theoretische weg met de nodige zelfreflectie. Die zelfreflectie was af en toe wat ongemakkelijk. Het deed mijn positie als kunstenaar soms wat wankelen, wat voor mij betekende dat ik niet helemaal helder had wat mijn positie precies is. Dat is dan ook echt de meerwaarde geweest van deze opdracht. Vanuit hier heb ik de keuze gemaakt om mijn eigen aantrekkingskracht naar beelden te onderzoeken. Dit heb ik aan de hand van teksten gedaan die mij inspireren en ben ik beeld gaan selecteren wat mij aansprak. Die onderdelen bestonden uit materialiteit, analoog, authentischiteit en experimetele aspecten. Daar ben ik verder op in gaan zoomen om uit te pluizen wat deze aspecten betekenen en hoe deze waardevolle toevoegingen zijn aan de kracht van fotografie.
Al deze informatie heeft geleid tot een pagina waar ik mijn inzichten op de kracht van fotografie samen breng. Ik ben me er bewust van dat dit slechts een klein deel is van de kracht van fotografie. Het is ook in tegenstelling tot wat het plan was een pagina geworden waarbij ik op zoek ga naar wat de kracht is voor mij. Maar door dit op deze manier te doen heb ik mijn eigen ontwikkeling als kunstenaar en educator verstevigd.
Het is fijn dat ik heb geleerd om op een bewustere manier met fotografie om kan gaan en de meerwaarde er beter in zie. Dit zorgt ervoor dat ik mezelf beter kan profileren als fotograaf en educator.
-
Concrete voorbeelden: Hoewel je praat over het lezen van teksten en het verkennen van verschillende perspectieven, zou het nuttig zijn om enkele concrete voorbeelden te geven van specifieke inzichten die je hebt opgedaan of momenten die een bijzondere impact op je hadden. Dit kan helpen om je reflectie meer tastbaar en levendig te maken.
-
Reflectie op technische aspecten: Je noemt verschillende theoretici en hun ideeën over fotografie, maar het zou interessant zijn om te lezen hoe deze theoretische inzichten zich verhouden tot je praktische ervaringen met het maken van foto's. Hoe hebben de concepten die je hebt bestudeerd invloed gehad op je technische vaardigheden en creatieve beslissingen tijdens het fotograferen?
-
Uitdagingen en obstakels: Hoewel je kort vermeldt dat zelfreflectie soms ongemakkelijk was en dat je positie als kunstenaar wankelde, zou het waardevol zijn om meer in detail te gaan over de uitdagingen die je hebt ervaren tijdens dit proces. Hoe ben je omgegaan met deze uitdagingen en hoe hebben ze bijgedragen aan je groei als kunstenaar?
-
Toekomstige stappen: Het zou nuttig zijn om te bespreken hoe deze ervaring je heeft voorbereid op toekomstige stappen in je artistieke praktijk en educatieve reis. Welke lessen heb je geleerd die je wilt toepassen in je toekomstige werk en hoe denk je dat deze ervaring je zal blijven beïnvloeden?
In het stuk On Photography bespreekt Sontag op een kritische manier wat de invloeden van fotografie zijn en haar relatie met beelden. Ze erkent dat fotografie een krachtig middel is dat voor ‘goede’ doeleinden gebruikt kan worden maar gaat dieper in op etische kwesties zoals het beinvloeden van de werkelijkheid, commercialisering van beelden en een constante drang om foto’s te maken.
Fotografie kan verontwaardigen en choqueren, wel tot een zekere hoogte. Wanneer mensen al vaker in contact zijn met een bepaald beeld zijn deze effecten wel minder. Susan voegt eraan toe dat dit niet de enige reden is waarom beeld minder effect op ons kan hebben. Factoren zoals de onderstaande hebben hier ook effect op:
1. tijd: De context wanneer een foto wordt gemaakt
2. fotografie
3. indivuele ervaring (de impact van een foto is nogsteeds
4. ideologie
De beschrijving van Sontag is bijna alleen maar op de journalistieke fotografie toe te passen. Maar het is alsnog interessant om mee te nemen als beeldmaker.
People talk about photography being a universal language but really it’s not; it’s multiple languages. The dialogues you can have with neuroscientists about photographic images are as interesting and as provocative as the dialogues you can have with artists. People have wildly different contexts in which they use photographs — different criteria for assessing them, reasons for taking them, priorities when looking at and evaluating them. It creates incredible possibilities for dialogue when you realize the medium is so flexible and so useful.
In het boek ''Photography and Philosophy: Essays on the Pencil of Nature'' benaderd op een heldere en vanuit hedendaags perspectief de filosofische aspecten van fotografie. Op het moment dat ik dit boek vond voelde ik een kriebel in mijn buik. Ondaks dat het boek alweer 17 jaar oud lees je een heldere en hedendaagse f
Het boek “Photography and Philosophy: Essays on the Pencil of Nature” biedt een frisse benadering van de filosofische aspecten van fotografie. De essays, geschreven door hedendaagse filosofen op een grondige en boeiende manier, verkennen de verstrekkende ethische dimensies van fotografie zoals die vandaag de dag wordt gebruikt1. Dit is een unieke bundel die de link tussen de kunst van fotografie en de theoretische vragen die het oproept, onderzoekt. De essayisten zijn allemaal hedendaagse filosofen die een uitzonderlijk begrip hebben van de bredere metafysische kwesties met betrekking tot fotografie2.
Dit doet me ook denken aan mijn artisieke prakijk, ik houdt ervan om mijn foto's door te trekken naar het extreme. Het onderwerp waarover ik een serie maak niet alleen te fotograferen, maar ook door te trekken in mijn materialiteit en communicatie. Ik ben bij mezelf ten rade gegaan waarom ik dit doe. Ik denk dat dit komt omdat een foto op zichzelf niet altijd genoeg context geeft. Door extra lagen toe te voegen zoals geur/structuur/fysieke elementen van de plek creeër je een bredere context die het beeld kan aanvullen. Het kan je meer bieden voor de verbeelding, maar het kan ook meer leren over de omgeving die buiten de kaders van het beeld vallen. Fotografie gaat voor mij over leren, verwonderen en ontdekken, buiten je grenzen gaan.
Ik sprak hierover met mijn mede-fotografen en kreeg waardevolle inzichten. Verschillende ideeën over waarom fotografie een krachtig en belangrijk middel is. Door deze gesprekken wordt het duidelijk dat het gevoel bij fotografie voor iedereen anders is.
Allan Sekula worked to undermine the traditional idea that there is something especially truthful or objective about a photographic image, or that it carried a unique, context-invariant meaning
In het boek Camera Lucida heeft Roland Barthes het over 2 thema’s: De aard van fotografie (studiem) en de emotionele impact van fotografie (punctum). Dit sluit natuurlijk perfect aan op mijn onderzoek van de vrije ruimte maar er is óók een mooie overlap met mijn onderzoek. Waarbij een van mijn vragen is wat de emotionele waarde van fotografie is voor jongeren. Met name hoofdstuk 5 heeft veel losgemaakt bij mij. Het boek was voor mij niet het makkelijkst om te lezen, ik heb hierdoor ook gebruik gemaakt van diverse youtube kanalen die verder uitleg geven over de tekst ter ondersteuning.
Het boek heeft mij veel nieuwe inzichten gegeven. Natuurlijk heb ik veel stof om over na te denken bij de twee grootste elementen van het boek: Studium en Punctum. Maar er zijn een aantal stukken tekst vooral in de eerste paar hoofdstukken die mij enorm hebben geraakt of aangetrokken. Daar wil ik even overheen gaan voordat ik het studium en punctum ga bespreken.
Gaat over een ervaring die Barthes heeft gehad met een foto van de broer van Napoleon. Hij was ervan bewust dat hij naar de ogen keek van iemand die met die ogen naar Napoleon heeft gezien. Mijn gedachte toevoegen
Fotografie is niet-klassifiseerbaar. We beschrijven verschillende soorten fotografie op verschillende soorten manieren zoals: Empirisch (professioneel/amateuristisch), retorisch (lanschap, object, portretfotografie) of esthetisch (zoals realistisch of picturalisme). Dit gaat om de externe eigenschappen van de fotografie, het is niet de essentie van fotografie en deze beschrijvingen zijn op verschillende media toe te passen zoals de schilder en tekenkunst.
Wat wel een opvallende eigenschap van fotografie is, is dat ondanks dat een foto oneindig gereproduceerd kan worden. Het gene dat er op de foto gebeurt of is vastgelegd is maar een keer gebeurt. De foto reproduceert mechanisch, wat existentieel niet meer herhaald kan worden. Op de foto zie je een gebeurtenis waar nooit meer een andere gebeurtenis achteraan gaat komen.
De introductie van ''Studium''. Dit defineert hij als het algemene, culturele niveau van interesse in een foto. Het gaat over het discusieerbare en begrijpbare van fotografie. Het is verbonden met het objectieve en het analyseerbare van een foto. Alhoewel het studium kan verschillen per persoon afhankelijk van de achtergrond, ervaringen en kennis is het toch anders dan punctum waarbij het echt meer om persoonlijke emoties draait.
Onderzoekend vermogen Voor zowel mijn vrije ruimte als mijn onderzoek is het écht een aandachtspunt voor mij om inzichtelijk en gestructureerd te werk ga. Ik moet hier vanaf het begin op zitten. Dit is iets waar ik veel beter in wil worden. Ik geloof dat als ik mijn data op de juiste systematische manier verzamel, analyseer en verwerk ik veel efficiënter te werk kan gaan. Dit maakt het proces niet alleen voor andere makkelijker te volgen maar ook voor mezelf.
- uitkomst: Mijn werkwijze voor deze vrije ruimte voelde gestructureerd aan, ondanks dat ik me niet aan de voorop gestelde planning heb gehouden heb ik goed nagedacht over wat ik wil en waarom ik dit op deze manier wilde aanpakken. De bronnen die ik wilde lezen heb ik gelezen en vanuit daar heb ik het onderzoek uitgebreid. De nieuwe bronnen die ik daarbij heb gevonden heb ik systematisch in de pagina bijgevoegd zodat ik deze niet kwijt zou raken en er telkens op terug kon vallen. Dit is voor mij een nieuwe maar inzichtelijke en efficiënte werkwijze.
Vermogen tot kritische reflectie Actief bezig zijn met waarom ik bepaalde acties onderneem. Dat ik bronnen blijf bevragen en nieuwsgierig blijf. Op deze manier kan ik mijn horizon blijven verbreden.
- uitkomst: Tijdens deze opdracht heb ik me heel nieuwsgierig heb opgesteld. Hierbij heb ik echt mijn best gedaan om zo kritisch mogelijk te blijven, vooral naar mezelf toe. Dit is ook wat ik in mijn onderzoek heb ervaren. Bronnen bevragen is iets wat ik moeilijk vind omdat ik
Artistiek vermogen Met de vele veranderingen die ik de afgelopen twee jaar heb meegemaakt is mijn kunstenaarschap zo goed als tot stilstand gekomen. Ik voel me vast en dat knaagt aan mij. Ik denk dat de vrije ruimte mij goed kan helpen om weer in beweging te brengen. Herontdekken wie ik ben als maker, wat ik belangrijk vind in mijn werkprocessen. Hier heb ik enorm veel zin in.
- uitkomst: zie publicatie :)
Ik wil terug komen op deze introductie tekst waar ik heel stellig schrijf dat fotografie geen universele taal is. Fotografie als universele taal kan op verschillende manieren geïnterpeteerd worden. De universele taal die in fotografie 'gesproken' wordt kan ook gaan over de volgende concepten:
- Licht
Licht is de essentie van fotografie. Elke foto is een opname van licht in een specifiek moment.
- Tijd
Elke foto is in combinatie met licht het vastleggen van een moment. Door de technische aspecten van de camera te kennen kun je een langer of korter moment van de tijd vastleggen.
- Compositie
Door het rangschikken van elementen in het kader van je beeld creeër je een bepalde compositie. De compositie kun je vergelijken met visuele poëzie. Je speelt bijvoorbeeld met lijnen, schaduwen, structuren en proportie om uit te leggen wat je wilt overbrengen.
- Onderwerp en object
Elke foto bevat een object of een tastbaar ondewerp. Er staat altijd iets op een foto, ookal lijkt het soms alsof er niets is.
- Kleur
Een foto bevat kleur of is zwart-wit. De keuze van kleur beinvloed hoe informatie wordt over gedragen. Maar in elke foto is die keuze gemaakt. (vanaf het moment dat kleur fotografie mogelijk is). Bij de foto's voor het bestaan van kleur fotografie dien je dus rekening te houden met de informatie die beschikbaar is en wegvalt.
Wanneer een foto wordt afgedrukt wordt het een object, dit geld voor alle gedrukte beelden. Het object maakt dat het beeld van een vluchtige foto naar een blijvend object veranderd.
Deze concepten nemen niet weg dat de foto nogsteeds door verschillende mensen, in verschillende contexten anders geïnterpeteerd worden. Maar fotografie bestaat ook uit een universele concepten die elke foto toch ook weer het zelfde maken. De taal die wordt gesproken om een visueel beeld te creëren is wel universeel.
De reden waarom fotografie krachtig is, is niet universeel denk ik op het moment. Je hebt ten eerste verschillende vormen van fotografie; documantaire, natuur, portret, beroeps, landschandschaps, artistiek en ga zo maar door. Deze vormen kunnen allemaal krachtig zijn om hun eigen reden. Ik vind sommige portretten krachtig om een hele andere reden dan waarom ik landschapsfotografie krachtig vind. De portretten die mij aandacht grijpen, zijn vaak portretten van mensen waarmee ik kan resoneren of waarbij ik me afvraag waar ze doorheen gaan. Bepaalde landschapsfoto's grijpen mijn aandacht omdat ik verwonderd ben door de schoonheid van de natuur en de persoonlijke connectie die ik met de natuur heb. Wanneer ik zowel verwonderd door schoonheid ben en het beeld mij persoonlijk raakt voel ik de kracht van de fotografie. Dit betekent dat de kracht van een beeld bij mij super subjectief is. De gesprekken die ik met andere over fotografie heb of de interviews die ik lees over de kracht van fotografie, gaan vrijwel nooit over de kracht door technische aspecten. De kracht van fotografie zit bij de meeste in de subjectieve ervaring, de emotionele connectie, de verwondering over hetgeen wat er op de foto gebeurt. Ik denk om die reden op dit moment, dat fotografie krachtig is omdat het men om zoveel verschillende redenen raakt. En wanneer een grote groep veel belangstelling heeft voor een beeld, de kracht van het beeld verdubbeld (of meer), Het is echt heel erg speciaal dat één specifieke foto, door één persoon en diens subjectieve kijk op een situatie, een hele boel mensen kan raken.
Fotografie kan letterlijker een moment vastleggen vanuit een bepaald perspectief.
Andere vormen van kunst doen dit meer figuurlijk.
https://www.nationalgeographic.com/magazine/article/power-of-photography
De tekst van Camera Lucida zette mij aan om mijn boekenkast in te duiken, op zoek naar fotoboeken en beelden die ik interessant vond om te analyseren. Naast een paar mooie boeken vond ik in mijn tijdschriften publicatie ook het 57e issue van het FOAM. ‘What photography can do’ staat er in zwarte letters op de witte kaft. Ik voelde me op dat moment super blij. Een issue wat ik lang niet heb gelezen en wat wellicht super goed bij mijn onderzoek past, daarnaast is FOAM mijn favoriete magazine. Fijn dus.
Dit issue van FOAM focust zich niet op wat fotografie is, maar wat fotografie kan doen en wat we willen dat fotografie doet. Vooral in een tijd zoals die in de pandemie en andere sociale uitdagingen. Het thema van het magazine staat dus in teken van de pandemie in combinatie met fotografie. Maar ik vind er ook genoeg artikelen over fotografische werken die enorme impact hebben gehad op hoe mensen (de maatschappij) naar de wereld kijken en over de wereld denken. Een van de publicaties die dit heeft bereikt is ‘Ways of Seeing’ geschreven door John Berger, schilder en criticus, gepubliceerd in 1972.
In Ways of Seeing benadrukt John de impact van reproductie, inclusief fotografie, op kunst en de veranderende perceptie van kunstwerken. Het gaat over hoe kunst zijn aura of essentie verliest wanneer het gereproduceerd wordt en in verschillende contexten wordt geplaatst. Twee dingen komen hierin voor mij naar voren. Aan de ene kant zorgt fotografie en de reproductie die fotografie in zich heeft voor het democratiseren van kunstwerken, hierdoor wordt kunst toegankelijker voor een breder publiek. Je kunt originele kunst in allerlei maten en vormen in verschillende contexten plaatsen. Het wordt hierdoor beter bereikbaar voor een grote groep mensen. Maar aan de andere kant zorgt deze vorm van fotografie ervoor dat je perceptie op kunst wordt beïnvloed. De essentie en de aura van de kunst veranderen hierdoor en gaat misschien wel voorbij aan het doel wat het kunstwerk had. Makkelijker gezegd de betekenis van beelden kan verschuiven zonder dat we ons hier bewust van zijn.
Door Ways of Seeing wordt je erop gewezen dat je kritisch moet nadenken over de manier hoe je naar beelden kijkt en hoe die beelden de manier waarop we de wereld begrijpen beïnvloeden.
Als ik kijk naar waarom fotografie zo’n krachtig middel is, is een van de redenen wel dat je op een compacte, draagbare manier momenten en objecten van de wereld kunt vastleggen. Je kunt deze momenten weer overdragen naar anderen. Daarbij is het inderdaad zo dat context enorm belangrijk is. Het doet me denken aan zoveel beelden die ik dagelijks zie, waarbij je vaak vergeet dat er om die foto heen buiten het kader nog van alles gebeurt. Ik denk aan fotografie van mijn thuisland Curaçao. Curaçao wordt vaak afgebeeld als een paradijs op aarde. Strakke witte stranden, palmbomen, exotische bloemen. Het klopt dat deze dingen er zijn, maar dit is niet hoe het eiland van nature is. Buiten de resorts en toeristische trekpleisters is het een droog, woestijnachtig klimaat waar weinig groen groeit. De armoede is hoog en het eiland kampt met vele problemen. Je kunt makkelijk een idee in je hoofd creëren van het eiland op basis van beelden die je ziet. Maar daar omheen zit zoveel meer. Ik kan me voorstellen dat als je op een koude, regenachtige dag naar beelden van een bounty-achtig eiland kijkt, je er naar verlangt. Dat het veel impact op je kan hebben en dat je veel achter je zou laten, mocht je daar nu gratis heen kunnen gaan. Dit is een vrij makkelijk voorbeeld maar dit kun je ook in je achterhoofd houden wanneer je naar beelden kijkt van veel langer geleden. Denk aan beelden die in historische musea hangen en met welke bedoeling en in welke context je naar die beelden kijkt.
Ways of seeing is de dag van vandaag nogsteeds zo belangrijk vooral in deze tijd waarbij reclames bijvoorbeeld slimmer dan ooit worden gemaakt en social media een groot onderdeel van onze samenleving is geworden.
There is one clear difference between photography and painting. A photo graph is always a photograph of something which actually exists. Even when photographs portray such nonentities as werewolves and Martians, they are nonetheless photographs of actual things: actors, stage sets, costumes. Paintings needn’t picture actual things.
The invention of the camera gave us not just a new method of making pictures and not just pictures of a new kind: it gave us a new way of seeing.
Seeing is often a way of finding out about the world. This is as true of seeing through photographs as it is of seeing in other ways. But some times we learn little if anything about what we see, and sometimes we value the seeing quite apart from what we might learn. This is so, fre quently, when we see departed loved ones through photographs. We can’t expect to acquire any particularly important information by looking at photographs which we have studied many times before. But we can see our loved ones again, and that is important to us
It remains to be seen in what sense photographs can be inaccurate. Yet misleading they certainly can be, especially to viewers unfamiliar with them or with photographs of a given kind.
If cameras can lie, so can our eyes. To see something through a distorting mirror is still to see it, even if we are misled about it. We also see through fog, through tinted windshields, and through out-of-focus microscopes. The “distortions” or “inaccuracies” of photographs are no reason to deny that we see through them
ortrayal. Is the difference between photographs and other pictures simply that photographs are generally more accurate (or less misleading), despite occa sional lapses, that the photographic process is a “more reliable mechan ism” than that of drawing or painting, and that therefore there is better prima facie reason to trust photographs?
What is crucial is supposed to be the involvement of a person in the process.
People do not make picures-
Mijn ervaring van de vrije ruimte is anders dan ik had verwacht op voorhand. Ik heb mij voornamelijk laten leiden door mijn intiutie en ben op interessantere sporen gekomen dan ik had gedacht. Door op zoek te gaan naar de kracht van fotografische beelden heb ik echt heel veel nieuwe inzichten van fotografie verkregen. Ik begon de opdracht volgens mijn plan. Lezen en luisteren naar belangrijke perspectieven in de fotografie. Susan Sontag, Roland Barthes stonden op mijn lijstje en ondanks dat ik al bekend was met deze namen heb ik dit jaar voor het eerst écht echt aandachtig gelezen. Het zijn moeilijke teksten waarbij ik youtube video's, samenvattingen en gesprekken met andere heb moeten voeren ter ondersteuning. Uiteindelijk heb ik hier boodschappen uit kunnen halen die voor mezelf als fotograaf én als kijker waardevol zijn geweest. Het gevolg van deze teksten lezen en in gesprek gaan met andere is dat er een soort van honger naar meer perspectieven is ontstaan. Zo kwam ik terecht bij John Berger, zijn serie Ways of Seeing was echt heel erg goed. Vooral gezien de tijd waairn deze is gemaakt. Tot de dag van vandaag is deze relevant.
Door me te verdiepen in de kritische kijk op fotografie was ik benieuwd hoe andere mensen om mij heen hier naar keken en waar zij op de hoogte van zijn. Ik heb deze gesprekken nodig om te ontdekken wat ik mis en niet zie. Zo heb ik me laten leiden naar mijn volgende focus in deze opdracht. Fotografie als universele taal. Dat was een uitdagend stuk om verder op in te gaan. Het was een welles-niettes uitspraak voor mij. Maar ook hier heb ik een conclusie uit kunnen trekken die waardevol is. Afhankelijk van hoe je deze vraag interpeteert is het wel of niet zo. Het is belangrijk als fotograaf om met deze uitspraak in je hoofd te fotograferen. Het stelt je in staat om kritischer na te denken wat je wilt over brengen en met welke factoren je rekening moet houden.
Het eerste deel van mijn vrije ruimte heeft veel tijd gekost, het was een vrij theoretische weg met de nodige zelfreflectie. Die zelfreflectie was af en toe wat ongemakkelijk. Het deed mijn positie als kunstenaar soms wat wankelen, wat voor mij betekende dat ik niet helemaal helder had wat mijn positie precies is. Dat is dan ook echt de meerwaarde geweest van deze opdracht. Vanuit hier heb ik de keuze gemaakt om mijn eigen aantrekkingskracht naar beelden te onderzoeken. Dit heb ik aan de hand van teksten gedaan die mij inspireren en ben ik beeld gaan selecteren wat mij aansprak. Die onderdelen bestonden uit materialiteit, analoog, authentischiteit en experimetele aspecten. Daar ben ik verder op in gaan zoomen om uit te pluizen wat deze aspecten betekenen en hoe deze waardevolle toevoegingen zijn aan de kracht van fotografie.
Al deze informatie heeft geleid tot een pagina waar ik mijn inzichten op de kracht van fotografie samen breng. Ik ben me er bewust van dat dit slechts een klein deel is van de kracht van fotografie. Het is ook in tegenstelling tot wat het plan was een pagina geworden waarbij ik op zoek ga naar wat de kracht is voor mij. Maar door dit op deze manier te doen heb ik mijn eigen ontwikkeling als kunstenaar en educator verstevigd.
Het is fijn dat ik heb geleerd om op een bewustere manier met fotografie om kan gaan en de meerwaarde er beter in zie. Dit zorgt ervoor dat ik mezelf beter kan profileren als fotograaf en educator.
In 1972 kwam de vierdelige serie Ways of Seeing op BBC. Ways of Seeing reageert op de traditionele kijk op de Westerse kunst en cultuur die besproken werd in het programma Civilisation van Kenneth Clark. In deze ground breaking serie die voor veel mensen tot de dag van vandaag relevant is bekritiseerd Berger
Meer dan oppervlakkigheid
Susan Sontag:
Fotografie is géén objectieve weergave van de werkelijkheid. Het is vaak een vervormde en selectieve representatie van de werkeleijkheid. Als fotograaf heb je een sterke invloed op wat de kijker ziet. Het is niet alleen het vastleggen van een moment, maar je ook culturele en sociale waarden spelen een rol.
Roland Barthes:
Fotografie is niet alleen een technische reproductie van de werkelijkheid, maar kan ook emotionele en subjectieve ervaringen over brengen.
John berger:
Fotografie is meer dan de objectieve werkelijkheid maar weergeeft ook sociale relaties en machtsstructuren waar we ons bewust van moeten zijn. Fotografie is een manier om de wereld te begrijpen en interpeteren vanuit een bepaald perspectief. De fotograaf en context waarin de foto wordt gepresenteerd, kunnen de betekenis van wat er op het beeld gebeurt beïnvloeden.
De drie besproken denkers hebben veel overlap in hun denkwijze ondanks dat ze het medium fotografie/beeld vanuit een heel ander perspectief benaderen. Ik wil de gemene delers hier nogmaals naast elkaar zetten. Ik denk dat deze informatie van belang is voor de fotograaf als de toeschouwer. Ik merk in mijn onderzoek dat de doelgroep waarmee ik werk, jongeren, zich steeds minder bewust is van hun rol als kijker, maar ook als fotograaf. Esthetiek is vaak belangrijker dan ethiek.
De rol van de toeschouwer
Susan Sontag:
De betekenis van het beeld wordt niet alleen bepaald door wat er op de foto staat of wat de fotograaf ermee bedoelde. Je dient rekening te houden met de rol van de toeschouwer en hoe zij het beeld interpeteren. Als fotograaf én als toeschouwer is het belangrijk om bewust te blijven hoe fotografie onze kijk op de wereld kan vormgeven en beinvloeden.
Roland Barthes:
Ook Barthes haakt hieropin. Met het concept Punctum benadrukt hij dat de betekenis van een foto niet alleen door een fotograaf bepaald wordt. Maar ook door de persoonlijke, emotionele gevoelens en herrineringen die de kijker kan ervaren bij het bekijken van de fotografie.
John Berger:
Berger bekijkt fotografie vanuit een politiekere context. Maar ook hij spoort kijkers aan om kritisch na te denken hoe foto's gepresenteerd worden en hoe je ze interpeteren. Foto's kunnen een grote macht hebben die onze kijk op de wereld beinvloed.
Beeld manipulatie
Susan Sontag:
Als fotograaf en als toeschouwer zou je de ethische en politieke gevaren in het hoofd houden. Ook beeldbewerking/manipulatie telt hierbij. Sontag geeft mee dat je als kijker kritisch moet blijven denken over de maier waarop foto's worden gepresenteerd en in welke context dit wordt geplaatst. Hierin is een overlap met John Berger in het vorige stuk.
John Berger:
Kritisch nadenken over hoe beeld wordt gemanipuleerd en voor welke doeleinden dat gebeurt. Ook de manier waarop beelden worden geproduceerd, gereproduceerd en verspreid worden.
Subjectieve ervaring
Wanneer je fotografeert en het beeld naar buiten brengt, is het meer dan een objectieve reflectie van de werkelijkheid. Jij bent als fotograaf altijd onderdeel van de foto, dat betekent dat in beeld altijd de subjectieve interpetatie zit van de fotograaf. Jij bent een actief onderdeel van het beeld.
Ben je als fotograaf bewust van de maatschappelijke en culturele impact die je uitoefent op je beelden. Het beeld wat je maakt kan in verschillende betekenissen krijgen afhankelijk van de context waarin je het werk presenteert.
Vraag jezelf daarom af: Wat wil ik vertellen? Waarom wil ik dit vertellen? Hoe kan ik dit vertellen? Vergeet daarbij ook niet om de invloed van de omgeving op het beeld te overwegen en vraag jezelf kritisch af waarom je iets wel of niet buiten de kaders van je beeld laat. Wil ik een realistisch beeld van de werkelijkheid schetsen of wil ik een gevoel of emotie over brengen? Door jezelf op deze manier kritisch te bevragen ben je ethisch, verantwoord en bewust bezig als fotograaf. Het zorgt er (in mijn optiek) voor dat je authentiek en transparant blijft als fotograaf.
Susan Sontag:
Roland Barthes: Heeft veel impact gehad op mij als maker. Hij heeft bepaalde gevoelens die ik heb bij het fotograferen voor mij kunnen vertalen.
John Berger: Heeft met Ways of Seeing de tekst én het tv-programma echt de urgentie duidelijk gemaakt wat voor impact reproductie van beeld heeft op de maatschappij. Ik ben mij als maker meer bewust van het beeld wat ik maak, wat ik laat zien en niet laat zien. Hoe ik dingen frame of juist hoe andere mensen mijn werk kunnen framen. Het speciale vind ik dat in de tijd van nu waarbij social media en AI meer aanwezig is dan ooit, het werk van Berger opnieuw enorm relevant is geworden.
Ben je bewust dat wanneer je naar beeld kijkt, het je eigen interpetatie is vanuit de kennis, ervaringen en omgeving waarin je bent opgegroeit. Maar ook dat de beeldmaker precies het zelfde heeft. Het kan zijn dat er hele andere dingen bij jou naar boven komen als je naar beeld kijkt, heel anders dan wat de fotograaf ermee bedoelt had.
Het is ook belangrijk om je bewust te zijn van de invloed wat beeld op je kijk van de wereld kan hebben. Je kunt door verschillende factoren voor de gek gehouden worden. Kijk naar hoe een foto wordt gepresenteert, geproduceerd en verspreid wordt. Houd rekening met (misleidende) beeldmanupulatie en bewerking en het weglaten van belangrijke informatie.