Emmeline de Mooij – ‘Maria met kind, Sessie 3’ (2016), Centraal Museum Utrecht
Voor kunstenaar Emmeline de Mooij bleek het moederschap een bron van nieuwe inzichten en interesses. ‘De ervaringen van zwangerschap en bevalling waren ongelooflijk indrukwekkend en transformerend. Maar ik merkte dat het moederschap als iets triviaals, sentimenteels en banaals wordt beschouwd. Dat vond ik schokkend. Moederschap raakt aan het klassieke thema van beproeving en transformatie, zoals een ontdekkingsreis of de beklimming van een berg. Het is heel episch. Eigenlijk moet iedereen zich daarin kunnen verplaatsen. Het ingewikkelde is dat onafhankelijkheid als één van de belangrijkste voorwaarden geldt in de kunst. Als je als moeder vanuit een afhankelijke positie denkt, blijkt dat ideaal opeens een nogal kapitalistisch en neoliberaal gegeven, waarbij je vanuit individualistische concurrentie en strijd dingen moet bereiken. Zorg en onderhoud hebben daarbij geen status. Het is natuurlijk wel gemakkelijk dat vrouwen geacht worden om het moederen te doen, alsof het hun natuurlijke rol is, dan hoeft het niet betaald te worden.’
Vanaf het moment dat De Mooij moeder werd, is het thema zorg op de achtergrond in haar werk aanwezig. Zoals in de performance Maria met Kind, Sessie 3, onderdeel van de performanceserie Kunst in Therapie (2015-2016) die door het Centraal Museum in Utrecht werd aangekocht. Daarin gaat het schilderij Maria met kind (rond 1630 – 1640) van Hendrick Bloemaert in gesprek met de alternatieve therapeut Yoyo van der Kooi, waarbij De Mooij haar eigen stem gaf aan Maria. De performance verandert de blik op de traditionele voorstelling van Maria met kind. De vertrouwde en invloedrijke eigenschappen van de archetypische voorbeeldmoeder Maria worden onherstelbaar omgegooid. De Maria van De Mooij is niet stil, deemoedig en aanvaardend, maar klagerig, onthutst en erg moe. ‘Het zijn heel repetitieve handelingen. Het wiegen van Jezus. Die borstvoeding continu en het schoonmaken steeds, het lekken […]. Laatst dacht ik, eigenlijk is het hetzelfde als waar monniken zich aan onderwerpen. Alleen doe ik dat thuis en wordt het niet zo snel gezien als een daad waarmee je verlichting kunt bereiken’, aldus Maria.