Navigeren kan met behulp van CONTENTS: een overzicht van de pagina's in deze expo.
Of door te klikken op de volgnummers bij de kunstwerken in GALLERY 1.
‘Mothernism’
150 jaar moederne kunst
Veel kunstenaars, vooral vrouwen, worstelen met de vraag of het kunstenaarschap te verenigen is met ouderschap. Welke obstakels komen ze tegen in hun kunstpraktijk en wat wordt er gedaan om het onderwerp moederschap bespreekbaar te maken en de kunstwereld te 'moederniseren'? Kunstenaars kregen te lang te horen dat ze moesten kiezen: moederschap of een succesvolle carrière.
Het combineren van werk en ouderschap is in elke sector een uitdaging, maar nergens zozeer als in de kunstwereld. Hier zijn informele en tijdelijke relaties en projecten de norm, en is zichtbaarheid cruciaal voor je bestaansrecht als maker. Dit maakt de kunstwereld een extra precaire omgeving voor ouders die kunstenaar zijn en daarnaast een gezin draaiende moeten houden.
Veel kunstenaars hechten aan de term ‘moeder’: sommigen vanwege de enorme culturele betekenis van de moederfiguur, anderen omdat de neutralere term ‘ouder’ de genderkloof in de zorg verhult en eeuwen van onbetaalde vrouwenarbeid en uitsluiting uitwist. Anderen vinden het belangrijk om de term ‘ouder’ te gebruiken, omdat het blijven zien van ouderschap als een vrouwenkwestie de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in stand houdt.
Hoewel bekende hedendaagse kunstenaars zoals Louise Bourgeois en Camille Henrot hebben aangetoond dat moederschap een belangrijk, actueel en economisch interessant thema binnen de kunst is, worden veel kunstenaarmoeders nog steeds weggezet als ‘baarmoederkunstenaar’, met de bijbehorende negatieve connotaties.
Er bestaat nog steeds een systemische ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in de Nederlandse en Belgische kunstwereld. Dit manifesteert zich naast ongelijke financiële beloningen op twee andere vlakken: representatie en onbewuste vooroordelen. Zo bevat 70% van alle kunsttentoonstellingen in België geen enkel werk van een vrouw. Er leeft ook het vooroordeel dat ‘het kunstenaarschap volledige toewijding vereist en niet te combineren is met de zorg voor een kind’. Hierdoor is een groot deel van de kunstwereld niet ingericht op ouderschap. Vrouwen ondervinden hier meer hinder van dan mannen, omdat zij te maken hebben met zwangerschap en de culturele norm nog altijd is dat een vrouw vooral de zorg voor een kind op zich neemt. Sommige vrouwelijke kunstenaars proberen om die reden zelfs hun moederschap te verbergen.
Deze kleine expo wil een blik werpen op het moederschap in/en de kunst en een paradigmawisseling binnen de kunstwereld ondersteunen, waarin de behoeften van (kunstenaar)ouders (moeders, vaders en andere verzorgers) centraal staan. De tentoonstelling vertrekt vanuit de eigen moederschapswens van de curator, S. Legon, die het afgelopen jaar in de tentoonstellingen die ze bezocht of literatuur en poëzie die ze las, op een organische manier werken begon te fotograferen en te bewaren uit de periode 1895 – 2024 (met een kleine uitstap naar de Vlaamse Primitieven ter referentie). Vanuit haar achtergrond in theater- en literatuurwetenschap heeft ze ervoor gekozen om de kunstwerken in dialoog te laten gaan met performancekunstenaars en het werk van dichters en schrijvers.
De titel van de expo ontleent zich aan het werk ‘Mothernism’ (2016) van Lise Haller Baggesen. Haar moedernisme ontwikkelde zich vanuit de voortdurende pogingen van de kunstenaar om haar gedachten over het moederschap te ordenen in geschiedenis, muziek, kunst en persoonlijke ervaringen – of, in haar woorden, om ‘het ‘moedervormige’ gat in het hedendaagse kunstdiscours te lokaliseren.
Er zijn in deze tentoonstelling verschillende categorieën en kunststromingen te onderscheiden in de werken rond moederschap of ouderschap, die vaak overlappen. Zo zijn er kunstenaars die zich richten op de fysieke ervaring van het moederschap. Andere werken focussen op zorg en de huiselijke sfeer die met moederschap verbonden is. De culturele betekenis van de moederfiguur door de tijd heen is eveneens een thema. Ook zijn er werken die zich richten op de veranderde werkomstandigheden door moederschap.
Hoewel er nog veel andere perspectieven op moederschap zijn die in deze beperkte tentoonstelling niet aan bod komen, is alleszins zeker dat het thema van moederschap in de kunst leeft. Vooralsnog met name in de academische wereld en de kunstenaarsinitiatieven, maar de tijd lijkt rijp te zijn voor een ‘moedernistische’ revolutie.
Gallery 1: overzicht van de werken en activiteiten in deze tentoonstelling:
- 1.1 Charles Leplae - 'Twee zwangere vrouwen' (1953), Middelheimmuseum
- 1.2 Rik Wouters – ‘De opvoeding’ (1912), KMSKA
- 1.3 Virginie Demont-Breton – ‘Het water in!’ (ca 1898), KMSKA
- 1.4 Anders Leonard Zorn - 'Met moeder' (1895), MSK Gent
- 1.5 Robert Gardner – ‘Mother and Sons’ (1964), Museum of Contemporary Art Skopje
- 1.6 Louise Bourgeois - 'Spider Couple' (2003), Kunstmuseum Den Haag
- 1.7 Marlene Dumas – ‘(A kinder) Fear of Babies’ (1985), Kunstmuseum Den Haag
- 1.8 Emmeline de Mooij – ‘Maria met kind, Sessie 3’ (2016), Centraal Museum Utrecht (Performance Space)
- 1.9 Dieric Bouts - 'Maria met kind' (ca 1455 – 60), Museum M
- 1.10 Camille Henrot – ‘End of me’ (2021), Middelheimmuseum (11 juni – 16 oktober 2022)
- 1.11 Richtje Reinsma – ‘Huidwandeling’ (2023), VZL / CONTEMPORARY ART (Performance Space)
- 1.12 Lecture Space - voorleessessies van:
- Suzanne Grotenhuis – Waar zijn de wolken, een pleidooi voor minder zelfzorg (2023)
- Anneleen Van Offel – De stem van Sulina (2024)
- Bregje Hofstede – Oersoep (2023)
- 1.13 Edgar Degas – ‘Zwangere vrouw’ (ca 1910), KMSKA
- 1.14 Jess Dobkin, The Lactation Breast Milk Bar (2006), OCAD Professional Gallery
Gallery 2: kinderopvang en gezinsvriendelijke workshops
