Een gezin komt met elkaar bij Gümus Market boodschappen doen. Een gezamenlijk activiteit. Moeder loopt voorop en de twee kindjes en man lopen er achter aan. Vader heeft de vier pakken met luiers vast.
Wanneer ik door Amana rondloop zie ik veel cultuur gerichte elementen. De verpleegkundige verteld dat dit de bewoners doet denken aan vroeger en een veilig gevoel geeft.
Robot hondjes en katten. Deze herken ik vanuit het zorgcentrum waar ik afgelopen zomer zelf heb gewerkt. Geven deze beestjes de mensen een soort maatje? Praten ze er tegen? Geven deze machientjes ze een gevoel van warmte?
Ik zie een soort wipwap. Even later kom ik erachter dat een immigrant deze stoel heeft gemaakt om de geestewezen uit zijn thuisland welkom te heten. Het is een feestelijke stoel, ik zou mij wel welkom voelen.
Een meneer komt middenin de lezing naar binnen en verteld enthousiast dat hij een artikel heeft die hij graag aan iedereen wil uitdelen. De vrijwilligster verteld hem eerst te gaan zitten en in de pauze het uit te mogen delen. Zodra de pauze aanbreekt wil iedereen weglopen voor een kop koffie of thee maar de man is net optijd en begint in het midden van de zaal luidt te vertellen over een wetenschappelijk artikel dat hij heeft gevonden. “Er zijn nieuwe medicijnen! Er is hoop!” De man bedoelde het heel goed kan ik zien, maar hij lijkt zelf ook wat in de war.
Ik ben net optijd aangesloten voor de lunch. Erwtensoep staat op het menu. Ik krijg een kommetje toegerijkt in een heel mooi gedocoreerd kommetje en proef de soep. Het is niet de Nederlande erwtensoep merk ik gelijk. Veel kruiden, een laagje olijfolie er boven op en sommige eten het met brood in plaats van een lepel. Het is heerlijk.
Twee meiden van in de twintig denk ik lopen de winkel in. Weer in een taal die ik niet versta. Ik denk Marrokaans. Ze kletsen met veel handgebaren.
Ik zit in een ruitme die doet aanvoelen als een moskee. Ik zit op een mooi belkeede bank en hoor een vrouw arabisch zingen. Brengt muziek ons ook terug naar thuis?
Wanneer ik rond kijk zie ik veel verschillende muziekinstrumenten. Een gitaar, piano, bellen en jembé’s. De vrijwilligster gaat op een stoel zitten en oefent een liedje die ze die middag gaan zingen. Ze verteld over dat ze vaak activiteiten met muziek doen hier. Ik vraag haat wat ze dan zingen. “Ohh twee motten enzo haha”.
De gastspreker verteld over de ontmoetingsplek voor vergeetachtigen en dementeren die boven de etage zitten waar wij zaten. Een meneer in het publiek komt daar nog op terug en vraagt luid: “Maar dat hierboven he, is dat de hemel?”. De gastspreker lacht en legt uit dat het wel een soort hemel is ja. Een ontmoetingsplek voor vergeetachtigen en dementerenden. Je mag er altijd naar binnen lopen.
Er is op de afdeling veel oog voor de behoeften van de bewoners. Een meneer aan tafel verteld mij dat dit de fijnste woning is waar hij ooit heeft gewoond. Hij herhaald het woord respect meermaals en zegt hier echt gezien te worden. Ze luisteren en helpen, maar niks moet.
Fotoboeken. Vastgelegde herinneirngen waar iemand voor het leven in terug kan kijken en terug kan naar die tijd.
Moeder met hoofddoek en lange jurk loopt langs. Haar kleine zoontje loopt achter haar aan. Ze kijkt achterom en lacht naar haar. Het zoontje blijft zijn moeder volgen tot ik ze niet meer zie.
“Ik woonde altijd in de Ambonstraat, daar stonden toen nog niet zoveel auto’s. Je kon gewoon blikspuit spelen op straat. Nu staan er zoveel fietsen.” Hierop vervolgd een mevrouw naast de man te vertellen over dat de last hebben van de hoeveelheid studenten. En voornamelijk van de fietsen op straat. “Studenten denken alleen maar zich zelf”. Hier probeerde ik maar van onderwerp te veranderen want ik voelde me nogal aangesproken en zal proberen mijn fiets niet meer in de weg te zetten.
Er zitten meerdere mantelzorgers in de zaal. Vele van hen gebruiken het woord mantelzorger liever niet, maar gewoon zus, partner of vriendin. En meneer verteld dat het wellicht een idee is dat zijn vrouwe ook eens naar zo’n ontmoetingplek gaat. Ze zijn samen op een punt gekomen waarbij hij straks dingen moeten laten voor haar waar hij zelf de energie uithaalt en blij van wordt. Dat lijkt me een lastige situatie. Tot waar kan je nog voor iemand zorgen? En wanneer is het ook teveel voor jezelf? Wat wordt ervan je verwacht op te geven? Vele mantelzorgers in de ruimte beamen met hem dat dit hele lastige keuzes zijn.
De zithoek. Door goed naar de afwerking te kijken zie ik hoeveel verschil het gevoel van een zithoek kan geven. Een vertrouwde zithoek laat je thuis voelen.
De meneer naast mij, ik zo’n 50 jaar en nog wel kwiek, vraagt mij of ik ook mantelzorger ben. Ik vertel hem dat ik dat niet ben maar dat ik graag zijn verhaal hoor. Hij is mantelzorger op afstand van zijn demente zus in Amerika. “Mijn zus is niet meer de zus die ze was. Je leert een nieuw persoon kennen en moet hen meebewegen.” Ook al woont deze broer aan de andere kant van de aardbol, hij neemt nog steeds de verantwoordelijkheid voor zijn zieke zus. Het is een rustige man en fijn om mee te praten. Ik denk dat die een broer is die veel geduld en liefde voor zijn zus heeft. Met kerst gaat hij haar weer opzoeken.
Aan tafel zitten een stuk of tien mensen die aan knippen en plakken zijn. Wanneer ik erbij komen zitten, zie ik dat ze bezig zijn met een herfst collage. Ik kom zitten naast een vrouw die goed gehumeurd is en zich gelijk aan mij voorstelt. Ze verteld over dat ze hier net twee weken komt. De vrouw verteld op een ludieke manier aan mij over haar grote broer die haar vroeger pestte. Ze was vroeger altijd al een buitenbeentje en werd op school ook gepest. “Dat is toch iets wat je bij je blijft. Hier voel ik me thuis en voel ik mij niet meer het buitenbeentje.”
Bij deze installatie kon ik mijn eigen huis samenstellen en ook de samengestelde huizen van anderen bekijken. Wanneer is een huis een thuis? Welke elementen laten jou thuis voelen?
Twee vrouwen van rond de dertig denk ik staan buiten te kletsen. Een een hoofddoek op de ander niet. Het lijkt alsof ze elkaar tegen zijn gekomen. Ik vang het gesprek op en hoor iets over foto’s samen en ze moeten lachen. De mevrouw met de hoofddoek herkent iemand in de auto die langs rijdt. Ze loopt er naar toe en maakt een praatje. Ze zijn warm tegen elkaar en lachen. De auto rijdt weer door.
Ik zie ongeveer 20 boekjes op tafel liggen. Verschillende folders over dementie en de belangrijke veranderingen die daarbij komen kijken. “Leven met dementie”, “Als thuis wonen niet meer gaat”, “Dementie op jonge leeftijd”, “ Verlies en afscheid bij dementie”. Allemaal goede onderwerpen die belangrijk zijn om onder de aandacht te brengen. Maar welk boekje pak je als je een migratie achtergrond hebt? Is daar ook een handleiding voor?
Welke normen en waarden zijn er op gebied van het eindstatium van het leven? Hier is oog voor de persoonlijke wens van ieder.
Er liggen verschillende bladen op tafel. De Flow, Libelle, Linda. Een vrouw naast mij verteld dat ze weleens stiekem bij de bieb een roddelblad meeneemt. Ik vroeg aan haar of ze die dan leende of echt stiekem meenam. Waarop de vrouw snel antwoordde: “Nee natuurlijk lenen! En helemaal niet vaak hoor!”.
zijn met een herfst collage. Ik kom zitten naast een vrouw die goed gehumeurd is en zich gelijk aan mij voorstelt. Ze verteld over dat ze hier net twee weken komt. De vrouw verteld op een ludieke manier aan mij over haar grote broer die haar vroeger pestte. Ze was vroeger altijd al een buitenbeentje en werd op school ook gepest. “Dat is toch iets wat je bij je blijft. Hier voel ik me thuis en voel ik mij niet meer het buitenbeentje.”
Het lijkt erop dat een groep ouderen wordt begeleidt door de expositie. Ook ouderen waarvan ik denk dat de een andere roots hebben. Herkennen zij elementen van de expositie?