Analyse en Reflectie

Workshop/experiment/co-creatie/kunstwerk “Groepszelfportret”

Dit is een geen objectieve analyse en reflectie. Dit is een artistiek onderzoek. Aan de hand van deze analyses van de drie workshops probeer ik een aantal vragen te beantwoorden die ik op voorhand heb bepaald, waarvan ik een vermoeden heb dat die een verband hebben met mijn onderzoeksvraag. “Hoe kan ik de meervoudigheid van één groep visualiseren in één beeld?”

17/01/23 Academie Haspengouwen Workshop 1

Analyse

Tijdens het maken

Het duurde heel lang eer dat de groep aangekomen was. De deelnemers waren redelijk enthousiast. Het was een diverse groep die verschillende achtergronden hadden. Wat me opviel was dat het een groep was waarin de meesten door verschillende omstandigheden niet werkten. Dit had ik niet verwacht. 

Ik was zenuwachtig omdat dit mijn eerste workshop was. Door die spanning kon ik moeilijk mijn plan loslaten. Geleidelijk aan ging dit beter. 

Bij dit experiment, was ik heel hard bezig met hoe ik de workshop gaf. Dit gaf als effect dat ik minder de personen kon observeren.

Ik vroeg naar de associaties die voor hun bij meervoudigheid kwamen. De volgende vielen me op.

• Talen Europa
• Alle kanten
• Rechtvaardigheid, gelijkheid
• Tegenovergestelde enkelvoudigheid
• Verscheidenheid
• Kleuren
• Genieten van het leven
• Veel kunnen
• Samen zijn
• Meer dan één

 Ik vond dat de groep erg onzeker overkwam.

Ik had de fout gemaakt om de tafels niet op voorhand juist te zetten. Ik had niet voorzien dat de tekeningen verticaal werden getekend. Uiteindelijk kon ik dit tijdens het proces corrigeren, zonder ze te veel uit hun focus te halen. 

In het begin was het moeilijk om ze in de “flow” van het proces te krijgen. Ze begonnen heel twijfelachtig te tekenen. Uiteindelijk begonnen ze ijverig, maar onzeker te werken.

Na een lange tijd begonnen ze pas naar elkaar te kijken. Ik heb het vermoeden dat dit komt omdat ze mij op deze moment niet heel goed kenden. Ik werd meer als de docent gezien, dan als de 

co-creatieve kunstenaar. 

(Ik denk ook omdat ik zelf niet heel zeker was van mijn rol in deze groep.)

De deelnemers waren snel klaar met de benen. Sommige deelnemers kwamen pas later aan.

Toen ze begonnen met hun torso te tekenen, was het voor hun eerst wat ongemakkelijk. Het viel me op dat de groep niet veel meer om bevestiging meer vroeg. Sommige staan er voor recht, andere blijven zitten.

Tijdens het tekenen van hun hoofd vroegen toch veel personen naar een spiegel. Ik merkte op dat de concentratie het sterkst was tijdens het tekenen van hun gezicht.

Het groepsgesprek

 Ze vonden het leuk om te doen. Tijdens het gesprek kwam naar boven, dat ze het onwennig en moeilijk vonden om te beginnen met de voeten. Ze hadden nog nooit het op deze manier gedaan.

Het leek voor hun een omgedraaide volgorde. Ik had verwacht dat ze het gezicht moeilijker  zouden vinden. Maar ze vonden het moeilijker om met de voeten te beginnen dan met het gezicht. 

Ik had eerst ze de tekeningen op elkaar laten leggen, maar ik had snel door dat dat niet werkten. Het werkte niet, omdat het te chaotisch was. Het groepsportret was niet zichtbaar. Het was een verstrengeling van lijnen, waarop volgens mij moeilijk op geassocieerd kon worden. 

Voor die reden heb ik besloten om de deelnemers combinaties te laten maken. De voorwaarde was dat ze niet hun eigen tekeningen mochten gebruiken. De reden dat ze hun eigen tekeningen niet mochten gebruiken, was omdat ik wou dat ze goed zouden kijken naar wat de ander heeft getekend zonder dat ze het door zouden hebben. 

(Ik heb deze beslissing intuïtief genomen. Niet rationeel. Ik bedoel hier mee dat ik dit besloten heb als kunstenaar met de reden dat dit het experiment/kunstwerk zal bevorderen.) 

Dit was een goede beslissing omdat ten eerste het de groep actiever bij het maken betrok. Ik merkte dit aan hoe ze met elkaar begonnen te onderhandelen. Ik vond dit een interessante shift in de groepsdynamiek. Ten tweede werd voor mij en de deelnemers het “groepsportret” beter zichtbaar. (Zichtbaar in zijn flexibiliteit, en niet in zijn gelaagdheid, dus ook daarom in zijn meervoudigheid.)

 Wanneer ze aan het onderhandelen waren met hun tekeningen ging het over het mooi te maken. Alhoewel dat ik nooit had gezegd dat het mooi moest zijn. Ze zagen er humor in, er werd veel gelachen. Dit vond ik heel fijn. Het haalt de prestatiedruk wat weg. Voor mij maar ook voor hun.

Ze waren heel positief over de collages. Toen dat ik vroeg of ze gelijkenissen zagen, vonden ze het moeilijk om dit te benoemen. Ze vonden dat er nog wel een stramien was in stijl. 

Ze hadden de drang om realistisch te tekenen. 

We waren het over eens dat het de groep wel representeert. 

Niet iedereen nam deel aan het gesprek. 

Het gesprek ging ook over uit de comfortzone gaan. 

 Ik vond zelf dat ik veel invulde. Ik weet niet zeker of dit de juiste houding was. Ik denk dat dit door de zenuwen kwam.

Het kwam aan bod. Er kwam naar boven wat fysische aandoeningen dat hun observeren beïnvloedt. Het is mooi dat er vertrouwen is dat de persoon in kwestie dit vertelt. Het is interessant hoe hij/zij dit oploste. 

 Het kwam ook aan bod, dat ze zouden gevoelens willen tekenen. Ze/hij vond dit een manier om dit te doen. Ze zou dit meepakken in haar verdere werk.

De deelnemers vinden het niet onmiddellijk mooi of esthetisch. Ik vind van wel. 

Is die spanning het educatieve in dit experiment?

(Die introspectie komt niet aan bod in hun curriculum. Ik vind het een dunne lijn tussen het persoonlijke en de afstand die ja als kunstacademie toch wel nodig hebt. Ik vind dat expressie nodig is om interessante kunst te maken. Maar expressie is niet noodzakelijk therapie. Expressie communiceren naar een bredere blik en minder individualistische manier is volgens mij de manier om kunst te maken dat intrinsiek gemotiveerd is maar ook toch niet afstandelijk van een publiek.) 

Reflectie

Ondanks de zenuwen van de eerste workshop vond ik het een geslaagd experiment. Ik heb moeilijkheden in het proces ontdekt. De tafels draaien in het midden van het maakproces was goed, maar het was beter om dat op voorhand te doen. De kleine tafels is iets wat ik niet voorzien had. Het haalde de deelnemers uit hun concentratie. Dit neem ik mee naar het volgende experiment.

Ten tweede heb ik geleerd dat collages maken in plaats van alles op elkaar te leggen een interessanter beeld oplevert. Niet alleen voor mij maar ook voor de deelnemers.

Ze mochten niet hun eigen tekeningen gebruiken bij het maken van de collage. Ik had dit besloten omdat ik aanvoelde dat ze beter zouden kijken naar de tekeningen van de ander. Ze moesten de tekeningen optillen, verplaatsen etc.. Dit maakte het proces meer tactiel. Door aanraking gaan ze beter observeren.Tijdens het maken van de collages ontstond volgens mij een interessante dynamiek tussen de deelnemers. Ze beginnen al onbewust te reflecteren op de tekeningen van de anderen. Doordat de gemengde tekeningen naast elkaar liggen krijg ik en de deelnemers een beter beeld van de groep. Dit kwam ook ter spraken tijdens het groepsgesprek. Het werd eerder een groepsportret door de combinaties van de tekeningen in plaats dat ik ze allemaal zou overlappen. Het was te onduidelijk als de tekeningen op elkaar lagen.Bij het volgend experiment ga ik meteen ze collages laten maken.

Het transparant papier zorgde ervoor dat het mogelijk is om aansluitingen te maken die niet mogelijk zouden zijn als de tekeningen op wit papier zouden gemaakt zijn. Het was de juiste keuze om ze op transparant papier te laten tekeningen en dus daarom ook relevant voor het proces. 

Reflectie tekeningen

Ik observeer deze beelden in mijn studio.

Het valt me op dat er veel verschillende houdingen zijn getekend. Ik kan zien aan de tekeningen dat er deelnemers zijn die al langer tekenen en deelnemers zijn die nog maar net begonnen zijn. Er is maar één deelnemer in deze groep die gekozen heeft voor een cartoonachtige stijl te gebruiken. Al dan niet bewust. Ik vind dat zijn/haar tekening enorm sprekend is voor die persoon in kwestie. Sommige deelnemers hebben toch gekozen om er symboliek in te verwerken. Bijvoorbeeld een klein portretje in het zelfportret te tekenen. Het is opvallend dat de personen die vaardiger zijn in het tekenen helemaal niet kiezen om symboliek er in te verwerken.

De meest vaardige deelnemer tekent voor mij een heel generiek lichaam. Het is technisch heel goed getekend, maar ik mis wel een bepaalde expressie. Dat kan zijn dat ze/hij de workshop niet interessant vond. 

Wat me opvalt is dat de meesten heel expressief en los kunnen tekenen. Dit valt zeker op in de tekeningen van hun lichaam en hoofd.  Maar ik zie ook dat ze toch sterk gefixeerd waren om het goed proberen te doen. Ik vind dat ik iets te hard gefocust heb op het geven van de workshop in plaats van het deelnemen aan het experiment als kunstenaar.

Deze klas schildert voornamelijk, dit kan ik zien in hun tekenstijl. De meeste maken veel meer gebruik van schaduwen etc… 

(De directeur van de academie deed mee aan het experiment. Ik weet niet zeker of dit een goede keuze was om hem te laten deelnemen. Ik vind het sprekend dat hij de enigste is die gekozen heeft om een gesloten houding te tekeningen. Armen over elkaar.) 

Alhoewel de groep vond dat de gezichtsportretten het meest sprekend vinden, ben ik van mening dat de tekeningen van hun lichaam meer de groep representeert dan de tekeningen van de gezichten. Omdat ze juist meer die verschillende houdingen hebben getekend. 

18/01/23 Academie Haspengouwen Workshop 2

Analyse

Tijdens het maken

In het begin was ik heel hard de docent. Er was veel vraag naar bevestiging of ze het goed deden. Ik moest vaak herhalen dat het niet een les waarneming was, maar een les verbeelding. Ik merkte op dat er veel ongemak was. Ik heb gevraagd om hun heel even kort voor te stellen. Ik vroeg naar hun naam, wat ze deden buiten de academie en hun associatie met het woord meervoudigheid. 

Er waren personen die een baan hadden of op pensioen waren of niet werkten door medische redenen. 

Er vielen me een paar dingen meteen op tijdens die introductie. De personen die een bepaalde job uit oefenden associeerden meervoudigheid met elementen die in hun job veel voorkwamen. Bv. Er was een studente die een loopbaanbegeleider is, die de associatie maakte met personen die meerdere kwaliteiten beschikken. Dat is geen toeval. Een studente die op pensioen was, maakte de associatie met bloemen. Ik sprak later nog met haar en ze was inderdaad veel met bloemen bezig. Nog opvallende associaties waren termen zoals “deeltjes en geheel”. Maar ook tweelingen. Twee van dezelfde. “Zoveel mogelijk” was ook een associatie die meerdere keren naar boven kwam. 

Na de uitleg van de opdracht begonnen ze ijverig te werken, maar ik merkte dat er veel onzekerheid heerst. Dit viel op omdat ze in mijn ogen met elkaar begonnen te onderhandelen. 

Niet zo zeer door met elkaar te praten, maar ze keken wel veel naar hun buren. De humoristische personen probeerden dat ongemak diffuus te maken door een mopje te maken. 

Tijdens de workshop moest ik vaak herhalen dat er geen foute antwoorden waren. Het werkte goed om af en toe een compliment te geven. Hier kon ik in mijn Educator rol stappen.

Het was een fijne lijn tussen prestatie druk en het loslaten daarvan. Ik vond dat ze daar veel moeite mee hadden. 

Vanaf dat ze hun voeten hadden getekend, begonnen ze op gang te komen. Ik probeerde een sfeer van vertrouwen op te bouwen, door mezelf kwetsbaar op te stellen. 

Zowel als kunstenaar en als Educator.

Ik vond dit zeker niet gemakkelijk. Ik heb dit gedaan door dingen van mijn lichaam te benoemen, die ik raar en lelijk vind. Dit hielp enorm.

Naarmate de workshop vorderde ontstond er steeds meer een ontspannen sfeer, er word steeds meer geconcentreerd op het maken en verbeelden van hun zelfportret. Sommige gebruiken spiegels andere niet, zeker tijdens het tekenen van hun gezichtsportret

Het groepsgesprek

Om een groepsanalyse te doen, heb ik gevraagd om combinaties te maken, maar niet met hun eigen portret. 

Mijn intuïtie als kunstenaar vond dat dit het beste was om te doen. Ik wou eerst dit doen door ze allemaal op elkaar te leggen. Ik heb ondervonden tijdens het vorige experiment. 

Tijdens het maken van de collages was er al veel discussie over de portretten. Ik hoorde dat ze naar combinaties aan het zoeken die “juist” waren. Juist in de zin van dat het goed aansloot. Ik greep in dat dat niet hoefde. 

Tijdens het groepsgesprek was er een student bij komen staan, die vol ongeloof mee volgden. Het was duidelijk dat hij/zij het onzin vond. Dit is voor mij een bevestiging dat de ervaring zeer belangrijk is. Want het enthousiasme van de studenten was overduidelijk. 

Ik vroeg naar hun eerste gedacht. Hun eerste gedacht was dat ze het grappig vonden. Het was in het begin moeilijk om te benoemen. Naarmate het gesprek vorderde begonnen ze het te hebben over wat klopt en niet klopt. Dit vond ik interessant. 

Ik vroeg of ze het leuk vonden. Het was voor hun uit hun comfortzone, maar ze vonden het een leuke uitdaging. 

Ze begonnen tijdens het gesprek met elkaar over de portretten te praten. Maar wat me opviel was dat dat niet in competitie met elkaar maar als een vergelijking met elkaar.

(Dit vind ik een groot verschil. Ik bezie vergelijking eerder als iets dat inspirerend in plaats van competitief kan zijn.)

De term verwondering kwam ook aan bod. 

Dit zijn zinnen die me opvielen in het gesprek.

“Elke persoon is een rariteitenkabinet”

“Men denkt dat het eenheid is, maar er is geen eenheid.”(meervoudigheid)

“Elke persoon bestaat uit verschillende personages, Het maakt ons representatief.”

Wat ook opviel is dat ze elkaar herkende. Ze vonden het leuk om ieders hun verbeelding te zien naast elkaar. Ze zeiden dat ze meestal in hun eigen wereld zitten.

Meeste expressie zit in hun gezichten.

"De benen werden benoemt als onderstellen. "

(Ik vond dit een leuke metafoor.)

Er was weer een shift in dynamiek. Ze begonnen combinaties met elkaar te vergelijken.

Vanuit mijn kunstenaarspositie en intuïtie heb ik dan nog is gevraagd om nieuwe combinaties te maken. Deze keer met één van hun eigen tekeningen. De onderhandeling was tegenover de eerste collage effectiever. Ze waren bewuster bezig met de beelden, maar niet in de zin van dat het mooi klopt. Ik zou kunnen stellen bewuster, maar ook intuïtiever. Een mooi discour als je het mij vraagt.

Reflectie

De ervaring stond centraal. Ze begonnen met elkaar hun eigen ervaringen te delen. Dit deden ze ook na de workshop. Het hielp om een connectie te maken onderling maar ook met mij. 

Mijn positie veranderde naarmate de workshop vorderde. Ik kon meer praten als kunstenaar dan als docent. 

Ik vond het een geslaagd experiment. 

Reflectie tekeningen

De beelden gaan van een cartoonachtige stijl naar een iets realistische stijl. Ik zie een groot verschil in niveau. Sommige volgen al langer les dan andere. Ik vind het niet altijd interessanter naarmate ze “beter” kunnen tekenen. Ik mis de onbevangenheid in hun maken. Omdat ze minder “goed” kunnen tekenen, maken ze gemakkelijker “per ongeluk” fouten. Ze kunnen daarom moeilijker hun karakter verbergen. Zeker met een zelfportret. De keerzijde hiervan is, dat ze eens stuk onzekerder kunnen zijn, want ze vergelijken hunzelf met de verwachtingen van de academie. 

In deze groep kiezen sommige voor een volledige cartoonachtige stijl van tekenen. Andere doen een mengeling van een cartoonachtige naar een realistische stijl, door er cartoonachtige stijlen in te verwerken. 

Sommige tekende vanuit hun verbeelding andere tekende aan de hand van een spiegel. Door het gebruik van een spiegel ontstaan er verdraaide perspectieven in de tekeningen. Het is een waarachtige mengeling tussen verbeelding, waarneming, humor en verdraaiing. Deze toevalligheid geeft volgens mij een interessant representatie van de groep.

Dit is voor mij als kunstenaar fascinerend omdat door die verschillende perspectieven van observatie van hun lichaam een portret ontstaat dat emotie toelaat zonder dat er een zware confrontatie is met hun onzekerheid. Onzekerheid omarmen is volgens mij de sleutel tot een intrinsiek esthetisch zelfportret. De onzekerheid word door de “introspectieve beelden” zichtbaar en bespreekbaar op volgens mij een niet competitieve manier. Er was voor mij een gelijkheid ontstaan tussen mij en de deelnemers als ik de kunstenaarsrol in nam. 

Eigenheid ontwikkelen door hun verbeeldingskracht te stimuleren en die eigenheid herkenbaar te maken door op een onbevangen manier te kunnen tekenen en daarover te kunnen communiceren.

22/01/23 Academie Haspengouwen Workshop 3

Analyse

introductie

Dit was een kleine groep. Daarom denk ik dat de dynamiek ook anders was. Niet iedereen kende elkaar in deze groep.

Associaties bij meervoudigheid.

Wat me opviel wanneer ik naar de associatie naar meervoudigheid vroeg, was dat de deelnemers die op pensioen waren meervoudigheid associeerde met contact met mensen. Het sociale aspect was dus voor deze groep heel belangrijk. De deelnemers die al een lange tijd schilderde en tekende spraken meer over het multi disciplinaire in de beeldende kunst. Dat vonden zij meervoudig. Het ging dus over connectie maken en meerdere disciplines binnen de beeldende kunst. 

In deze groep kwam de term “delen” ter spraken.  Als laatste ging het over niet één maar meerdere. Er was ook een deelnemer die in het onderwijs werkte, en zij sprak over groepsgevoel, maar over individualistische kunst. 

Tijdens het maken

Ik kon ze goed op hun gemak stellen. Ik had het gevoel dat ze zeer enthousiast waren om deel te nemen aan dit experiment. 

Toen ze begonnen met de voeten had deze groep besloten om gebruik te maken van hun smartphone om hun zelf te tekenen. Ze trokken foto’s van elkaar. Dit had ik nog niet mee gemaakt. Ze hadden dit unaniem zelf beslist. 

Er onstaat een mooie onderhandeling onderling over hoe ze de foto’s van hun zelf nemen. 

Ze observeren niet alleen zichzelf al, maar ook de ander met het fotograferen.

Deze groep bestaat uit directe zekere karakters, maar ook meer timide introverte karakters. Een interessante mix. 

Ik probeerde niemand uit te zetten. 

Toch is er was onwennigheid bij een paar deelnemers. Ik merk dat ze dit toch confronterend. Vinden. Intuïtief voel ik aan dat ze meer tijd nodig hebben voor te tekenen als andere groepen. 

Naarmate ze vorderen in de tekeningen word de focus ook sterker. Zeker bij de meer zekere deelnemers. Als de deelnemers beginnen aan het lichaam te tekenen wordt de focus beter en de onzekerheid minder bij de timidere van de groep. De onzekerheid ebt weg. 

(Om dan met de voeten te beginnen en met het hoofd te eindigen heeft dan toch zijn functie.)

Ik moet oppassen dat ik als kunstenaar en Educator niet te veel in vul. Ik wil ze echt laten kiezen voor hun eigen expressie en introspectie. 

Deze groep neemt heel veel tijd om hun tekeningen te maken, Ze zijn heel sterk gefocust. Er zijn diverse tekenstijlen. Fijne lijnen, donkere lijnen etc… Er is ook plezier in het tekenen. Tijdens het maken van het gezichtsportret is de focus er het meest. 

Het groepsgesprek

Het gesprek begon met het benoemen van de verschillende tekenstijlen. Ze hadden het ook over hoe bizar de combinaties waren. Dat het toch wel uiteindelijk past. De deelnemers vonden het leuk om te doen. 

Het kwam ook naar voren dat ze eerst dachten dat ze het niet konden, maar dan uiteindelijk wel. Sommige combinaties lukken andere niet. Het gesprek gaat naar wat past en niet past. 

Tijdens het gesprek kon ik de kunstenaar zijn. Ik kon de deelnemers die nu de materialen waren sturen. Ik vond dit interessant om te doen. Een van de voorwaarde was dat ik ze kon geruststellen uit dit gesprek kwam het naar voren dat dit gelukt was. Ik vind dat ik er in geslaagd ben om hun intuïtie aan te wakkeren, zonder iemand uit te schakelen. 

Er was een deelnemer die zei, als ze het geweten had dat het zo harde introspectie ging zijn, dat ze niet deelgenomen had. Maar uiteindelijk was ze toch mee geraakt in het proces. Ik kon dus veiligheid bieden aan de deelnemers. Dit vind ik dit zeer belangrijk. Dit was een van de voorwaarde dat ik had gesteld voor een geslaagd experiment.

Die deelnemer was verast wat het geworden is. Zeker omdat ze/hij niet met volle zin mee deed, omdat het confronterend was. Ik ben blij met deze reactie, omdat ik een timide persoon toch creatief heb kunnen prikkelen. 

Deze groep vond het fijn om te beginnen met hun voeten. Het maakte het proces van hun zelf te tekenen minder confronteren. De opbouw zorgt voor zelfvertrouwen. 

Waarom kunnen de dingen waarover je passioneel bent zo angstaanjagend zijn?

Deze groep wou hun eigen tekening zien.

Tijdens het maken van hun eigen samenstelling vind ik het mooi en interessant op welke manier ze onderhandelen met elkaar. Ze reflecteren en analyseren onbewust. (Ik vind dit interessant wanneer dit gebeurd, omdat dat onbewust interactief leren hun intuïtie aanscherpt als dat bewust zou zijn, gaan ze eerder elkaar meten in plaats van elkaar te inspireren.) (Die onderhandeling doet het kunstwerk/experiment evolueren.) Hun zelfkennis word verrijkt. 

Het kwam ter spraken dat door Covid ze werden gedwongen om op hun eentje te werken. Ze zeiden dat dit invloed had op hun leren. Ze hadden dit zelfs niet door. Ze hebben van elkaar geleerd. 

“De mislukkingen” (zo benoemen ze het. Ik vind het geen mislukking) geven een humoristische draai aan het werk. Het woord contrast komt veel aan bod. 

Wat hebben ze geleerd?

Durven vertrouwen om het “technische” los te laten. Hoe losser ja dat kan laten, hoe beter en ontspannen je gaat observeren. (Je kan je niet losmaken en puur objectief gaan observeren.) Je creert oprechte eigenheid. Je kan het beter verbeelden. Dit moet niet naar de realiteit zijn. De oprechte eigenheid zit in het discour wat je observeert en verbeeld.  Je ervaart je observatie, maar je ervaart ook dingen tijdens het maken van een beeld. In dit geval van een zelfportret.

Onzekerheid kan heel mooi zijn in een beeld. Je moet het niet direct kunnen. 

Gaan ze andere stijlen incorporeren naar hun eigen stijl? Toevalligheid is schoon. 

Je kent jezelf goed, dat is de moeilijkheid van een zelfportret. Je kan niet puur objectief tekenen. Hoe graag je zou willen. De subjectiviteit van de observatie van jezelf, maakt het zelfportret kwetsbaar en daarom ook esthetisch in mijn ogen.

Daarbij speelt materiaal en materie een belangrijke rol. 

Het gesprek gaat naar wat je kan corrigeren en aanpassen tijdens het maken. Dit haalt de persoon aan die al langer bezig is. Dit is een aanleiding voor het gesprek om te gaan naar wat je kan leren van elkaar. Hoe staan we in dialoog met elkaar als we van elkaar willen leren.( en niet alleen van mij. Leren is een samenwerking.) 

Dialoog tussen de leerlingen is zeer leerijk. Het bied andere perspectieven. Het verrijkt ook mijn perspectief.

Nieuwe samenstelling maken. Één eigen tekening in combinatie met twee tekeningen van de ander. 

Wat me meteen opvalt is dat ze nu gebruik maken van het transparante papier. Ze overlappen de papieren zodat de tekeningen aansluiten. Omstaanders komen ook kijken. Het wordt een performatief werk. 

Er ontstaat meer en meer dialoog tussen de deelnemers. Zeker de meer timide persoon. De deelnemers kennen elkaar niet, maar het komt ter spraken dat ze elkaar beter hebben leren kennen. 

Ik stel de vraag vinden jullie hier de term meervoudigheid bij passen?

Het gesprek gaat door die vraag over meer mogelijkheden in het maken van een beeld, maar ook over de potentie van het onderling samenwerken. 

Het gaat over de ervaring van het groepsgevoel. Het gevoel van betrokkenheid. Ze hebben elkaar beter leren kennen. 

Ik vond dat mijn kunstenaarsrol er voor zorgde dat ik dit ook kon toelaten. Ik wou associeren toelaten, Ik wilde op dat moment ze niet iets aanleren. 

Ik vind de overgang van introspectie naar het collectieve heel esthetisch. 

Elkaars eigenheid respecteren is belangrijk maar het is belangrijk om met elkaar in dialoog te treden over die eigenheid. Ik heb daarom gekozen om een “groepszelfportret” te maken.

Om dat respect te kunnen garanderen is het gevoel van veiligheid zeer belangrijk. Het is daarom van belang dat ik me kwetsbaar opstel tegenover de groep. 

Het kwam ter spraken dat er weinig word gepraat onderling over prestatiedruk. 

Samen reflecteren is gelijk aan meervoudigheid toelaten. 

Dit is het educatieve van mijn onderzoek. (De methode die zichzelf uitdaagt)

Het kwam ook ter spraken dat het te gemakkelijk is om je te verstoppen in het onderwijs. Ze zeiden dat je je niet kan verstoppen in dit experiment.

Prachtige Beelen die zijn gemaakt door die soort van communicatie. 

“Als de leraar zegt dat het altijd beter moet zijn, schaad dit het zelfvertrouwen.” 

Zegt een deelnemer

Altijd beter is maar één perspectief namelijk die van de docent. Moeten we dit echt doen in het beeldend kunst onderwijs? Is prestatie belangrijker als communicatie? Van actief naar passief?

Als ik begon over esthetiek veranderde er ook iets in de dynamiek van het gesprek. 

Er werd ook bevestigd dat het hielp dat ik me kwetsbaar opstelde. Dat ik zei dat het niet persé goed hoefde te zijn. 

“Ik bezie educatie hetzelfde als ik een kunstwerk maak. Studenten, deelnemers etc.. zijn voor mij allemaal onzekere materialen die botsen, kraken, scheuren, goed combineren etc.. Als je die fenomenen laat gebeuren, maak je connectie met je publiek. “ Het laten gebeuren” is jezelf ook open opstellen als kunstenaar door die fenomenen. Een opbouwende houding hebben naar de materialen is veel interessanter dan iets op voorhand af te keuren. De moeilijkheid hiervan is dat je dan altijd ook de waarom moet afvragen. Waarom is iets mooi of lelijk? Waarom vind ik dat? Etc… We moeten de oppervlakkigheid en onverschilligheid uit de weg gaan. Nieuwsgierigheid stimuleren is een esthetisch proces. 

Reflectie

Reflectie tekeningen

Wat me eerst opvalt dat de deelnemers het tekenen van een portret al goed kunnen. Hun zelfportret zijn redelijk realistisch. Deze groep waren de enige die ook hun smartphone gebruikten voor een portret te maken. Er is zelfs een deelnemer die een oudere foto heeft gebruikt. Dit maakte een interessant groepsportret. 

Deze groep was ook veel kleiner. Dit heeft volgens mij een invloed op hoe ze te werk gingen. Niemand kon zich werkelijk verstoppen in de massa van de groep.  

De tekenstijl gaat van meer fijnere lijnen die voorzichtig zijn gezet tot meer een daadkrachtigere stijl. Dus in deze groep is er een contrast tussen voorzichtigheid en daadkrachtige en daarom meer impulsievere tekenstijl. Dit uit zich in fijne transparante lijnen tegenover zwarte dikke houtskool lijnen. 

De deelnemer die meer daadkrachtiger tekenden was ook veel zelfzekerder in haar vaardigheid. Ze deed dit al lang. Ik vind het een mooie tegenstelling in deze groep. 

Het fijne van de onzekerheid tegenover de impulsiviteit van de personen die sterker in hun schoenen staan. Ik vind dat het dat het de groep goed representeert. 

Komt dit omdat ze eerst foto’s hebben genomen van zichzelf, dat het beter overkomt. Is het beter daardoor?

Het valt me ook op dat er weinig cartoonachtige stijl in is verwerkt. Er zit wel volgens mij symboliek verwerkt in de tekeningen. Maar de “realistische” waarneming had toch merendeel hier prioriteit. Ik vermoed dat dit komt, omdat ze al even bezig waren met de opleiding schilder en tekenkunst. 

Wat me het meeste aanspreekt in deze groep is dat er subtiele poses zijn in de benen. Een persoon heeft zelfs meerdere benen getekend. 

Je ziet dat de deelnemers vaardig zijn in het tekenen. 

Er is één deelnemer die haar/zijn rug heeft getekend. Dit is de deelnemer die ook van oudere foto’s heeft getekend. Ik vind het interessant hoe zij/hij werkte in dit experiment.