‘Uw zonen brachten mijn koninkrijk veel voorspoed, ook mijn eigen leven veranderde succesvol. Ik voel me evenwichtig en ik heb een grote gevoeligheid gekregen voor alles wat om mij heen gebeurt. Dank mijn beste vrienden, heel veel dank.’
Deze brief is geschreven door een koning aan de vader van de drie prinsen van Serendip. Het is voor mij een mooie vergelijking naar wat er in de klassen is gebeurd toen mijn collega’s met het onderwerp serendipiteit aan de slag zijn gegaan. Hoe mooi zou het zijn als ik hetzelfde teweeg kan brengen bij mijn collega’s? Dat ik ze voorspoed heb gebracht in hun lesgeven en dat hun leven voorgoed veranderd zijn. Het is misschien wat hoog gegrepen, maar een mens mag blijven dromen toch?
Ik heb verschillende collega docenten gevraagd om actief aan de gang te gaan met het thema serendipiteit.
Hiervoor moesten ze een poster ophangen in de klas die nogmaals kort de betekenis van het woord weergaf. Dit deed ik zodat ze elke keer als ze de poster zagen aan het onderwerp herinnerd werden en misschien anders naar situaties konden kijken.
Op deze manier wilde ik erachter komen hoe serendipiteit in hun praktijk tot uiting komt, maar ook óf het er überhaupt te vinden is.
De docenten mochten mij een foto appen of een spraakberichtje sturen waarin ze de situaties van de dag schetsten. Ik heb er bewust voor gekozen om deze poster in de klas op te laten hangen. Een dag voor de klas slokt je zo snel op. Dat ervaarde ik zelf al bij mijn zelfonderzoek. Ik en mijn collega's merken elke dag weer dat het onderwijs ontzettend veranderlijk is, geen een dag is hetzelfde. Daarom was het belangrijk dat ze een reminder hadden. Eentje die ze naast hun computerscherm op kunnen hangen, zodat ze het de hele dag door zien. Met een plek om op te schrijven, zodat ze in steekwoorden bepaalde situaties kunnen herinneren.
Het was bij mij vooral van belang dat mijn collega's deze momenten leren zien en waarderen. Het moet als waardevol ervaren worden en niet als een verplichting. Daarom heb ik er ook voor gekozen om geen nabesprekingen met ze te doen. Het is voor mijn onderzoek nu niet heel relevant om de leerkrachten actief te begeleiden in het zoeken naar deze momenten. Het is voor mij meer van belang om te kijken óf deze momenten aanwezig zijn en hoe die momenten ontstaan. Dan kan ik daaruit voor een eventueel vervolg onderzoek echt gaan kijken wat er nodig is om deze leerkrachten hierin te begeleiden.
6 maart
Ik had een broedmachine meegenomen omdat we over de boerderij werken. Ik had nog niet echt verteld aan de kinderen dat we dat gingen doen. Toen heb ik de broedmachine op de tafel gezet en gevraagd, wat kunnen we eigenlijk met deze machine? Nou en eentje zei opeten, de andere zei beschilderen. Ik ging nog een beetje doorvragen want ik wilde dat ze erop kwamen dat er misschien een kuiken in kon zitten. Maar er kwam eigenlijk niks daarvan. Want dat wisten ze gewoon nog niet. Dat verbaasde mij eigenlijk een beetje. Dus ik ging doorvragen, ik had het uiteindelijk zelf verteld dat er een kuikentje in kon zitten. Toen vroeg ik, waarvan is een kuikentje eigenlijk amilie. Ze wisten dat het van een kip kwam. Toen vroeg ik of een haan ook een ei kan leggen. Ze dachten allemaal dat dat wel kon. Mijn doel van de les was dus eigenlijk een broedmachine bekijken en ja, beetje uitleggen hoe dat werkte en hoe het proces werkt van ei tot keuiken. Maar bij de start van mijn les kwam ik er eigenlijk achter dat ze nog veel te weinig erover wisten. En dat mijn doel te hoog was. daarom ben ik een paar stappen terug gegaan en heb ik uitgelegd wat een kip en een haan is. daarbij kwamen ook alle andere dieren van de boerderij kijken. Ook baby dieren. Ze dachten dat een kind van een varken een puppy heette. Dus mijn lesdoel heb ik aangepast op de kennis die er was in de klas.
Aan het eidne van de dag wilde ik nog even voorlezen, want ik ben aan het voorlezen over pluk. Ze hadden hun jas al aan, hun tas om. Toen keek ik op van mijn boek. Toen was er een jongetje aan het huilen. Eerst wilde hij niks zeggen. Toen zat hij bij mij op schoot en vertelde hij dat zijn opa een paar weken geleden was overleden en dat hij daar verdrietig over was. hij zat natuurlijk in de klas en eentje stak zijn vingen op en toen kwam er een heel gescprek over wat je moet doen als je verdrietig bent. En dat er meer kinderen zijn die hadden dat er iemand of een hamster was overleden. Dus we hadden een kringgesprek over iemand die dood was gegaan en over verdriet.
7 maart
Deze hele week ging het een beetje over de kip. Door die broedmachine. Eentje kwam op school en die zei, is er nu al een kuiken dan? Toen later hadden we een les, donderdag wss niet echt een bijzondere dag. Ik was zelf ook echt moe dus dan draai je een beetje je dag af. Maar er geberude wel iets grappigs. Iets wat hier over gaat. We hadden een woordenschat les over woorden die bij de boerderij hoorden. Ze hadden allemaal een foto gekregen en het woord wat er op die foto stond, dus de ene had akker, de ander grazen, veulen, kuiken. Allemaal woorden van de boerderij. En ze moesten door de klas heen lopen, bij iemand stilstaan en dan vertellen wat ze wisten over de plaat die ze hadden. Ze waren bij verschillende kidneren geweest. En ik dacht dit is wel leuk, maar ja… ik wil nog even door op gister ove kippen en de eieren. Toen zaten we in de kring en zei ik: ik heb eigenlijk nog wel een vraag voor jullie. Wie was er eerder? De kip of het ei? Vooral de wat oudere kinderen vinden dit wel leuk. Er kwam een hele discussie op gang want een kind zei, ik denk het ei! En een ander zei, wie heeft dat ei uitgebroed dan? Ja een kip. Oke dan toch een kip. Een ander zei weer een haan. Uiteindleijk kwamen ze erop, waarschijnlijk heeft God het dan maar gedaan. Toen zei ik, wat heeft Hij dan gedaan. EN de conclusie was dat Hij een kip én een ei teglijk had gemaakt.
We hebben ook nog een onverwachte sova les gedaan. Ze vechten heel erg in onze klas. Ze hadden op het plein een bal gevonden om mee te voetballen. Ze moeten van mij altijd een scheidsrechter aanstellen omdat het anders vechten word. Dat hadden ze niet gedaan. Het werd dus vechten dus ik had een sova les met ze gedaan over wat je moet doen als je boos bent of wat je moet doen als een ander boos is.
13 maart
We hadden een korte dag omdat het woensdag is. en we hebben het nog over de beorderij. Ik had mijn hele dag voorbereid. Eerst hoeken spelen en wwerken en daarna leren over dieren en dan een boerderij in de klas maken met dieren en dieren tellen. Maar we waren aan het hoekenspelen en alle kinderen waren eigenlijk zo hard aan het leren in hun spel. Dat ik dat door heb laten gaan, zonder het leren. Het was heel leuk om te zien. sommigen waren zelf koeien aan het maken met klei en verf. Andere kinderen waren een boerderij aan het maken. Ook een trekker werd gemaakt.ze waren echt getriggerd door het thema. Ik had niet van te voren bedacht dat ik het leermoment niet door zou laten gaan maar uiteindelijk was dit een ontzettend groot leermoment! Ik zal wat fotos sturen, dan kan je het zien.
Ik ging extra buitenspelen met groep 8 want het was lekker weer. En groep 1 was ook buiten. En zonder dat ze er iets over had gezegd gingen de jongens uit groep 8 met de kinderen spelen. Ze gingen duwen met de karren. Twee jongens moesten even de houtsnippers van de schommel aanharken want die was volgelopen met harken. Toen kwamen er kleuters helpen met harken. Dus ze waren echt samen de klusjes aan het doen, het was mooi om te zien hoe die stoere jongens uit groep 8 dan samen werken met die kleintjes.
Ik had pauze pleinwacht. De jongens zaten in de voetbalkooi, de bal was over het hek gegaan. Ik stond met wat jongens te praten. En jochie A stond tegen het hek aan geleund en jochie B stond achter hem en die plaagt hem altijd een beetje. Jochie a heeft wel een rugzakje is snel in tranen en alles is negatief en niks is leuk. En jochie B die pakt zijn been en trekt hem aan de kant, was niet verkeerd bedoeld, beetje stoere jongens gedrag. Dus jochie a in tranen, ik dacht ik laat hem even en dan ga ik zo met hem praten. Maar met dat ik me omdraai zie ik dat leerling a op een bankje zit te mokken. Leerling c komt naar me toe en die wil weten wat er aan de hand is. dus ik zei, laat maar even. Jochie met zwaar ADHD. Maar hij wilde het per se weten dus hij vroeg het nog een keer. Ik zei nogmaals, laat even. Want het is een lieve jongen, maar hij kan dingen heel groot maken. Toen zag ze hem naar leerling a lopen. Toen zag ze dat leerling C, die normaal heel erg druk is en meer op zichzelf let dan op de anderen, naast jochie a zitten en gaat helemaal met hem praten. Dus ik heb ze even zitten observeren en ze hadden een heel serieus gesprek, daarna zijn ze wee mee gaan doen in de pauze.
Ik heb een jochie in de klas met selectief mutisme. Die praat dus erg moeilijk, naar school gaan is voor hem moeilijk en hij heeft een burn-out gehad. Hij komt nu alleen de ochtenden. Naar school gaan is voor hem wel een ding, dat zijn moeder hem de klas in moet brengen en dan wil hij niet. Ik had pleinwacht voor schooltijd. ‘Er gebeurt eigenlijk veel op het plein, mooi is dat.’ Buiten je lessen om. Ik zag dat die leerling al op school was, hij zat op een steen met een plakboek, want hij houdt heel erg van auto’s dus hij had allemaal fotos gemaakt. En hij zat die fotos te bekijken. En er kwamen twee jongens om hem heen staan die hem allemaal positieve aandacht gaven. Ze stelden veel vragen over de auto’s. ze weten dat hij het normaal heel moeilijk vind om te praten.
Nog een jongen uit mijn klas heeft een laag zelfbeeld en komt moeilijk mee, dus hij mag wel eens bij de kleuters helpen. Normaal zegt hij niet zoveel, hij is erg onzeker. Alleen tegen leerkrachten heeft hij een goeie band en durft hij zich meer te uiten. Nu helpt hij samen met een leerling uit groep 7. Die gaat versnelt van school, hij gaat naar PRO. En die leerling die zich normaal heel erg laat leiden loopt nu heel stoer met die jongen door de school. Hij maakt allemaal grappen met die jongen en zoekt opeens allemaal contact. Hij is zo van de achtergrond naar de voorgrond getreden. Mooi om te zien hoe hij in de klas vaak naar de achtergrond treed. Maar nu kan hij nu helemaal zichzelf zijn en neemt dat jongetje echt onder zijn hoede.
Tijdens het Bijbelverhaal kwam er een vraag over de Bijbel. We bekeken verschillende Bijbels en de kinderen vertelden welke Bijbels ze thuis hadden en wat ze daarvan vonden. Jelte vertelde dat hij een Bijbel met wel 365 verhaaltjes had. Ik stelde de vraag of hij misschien wist waarom het precies 365 verhaaltjes waren. Dit wist hij niet en de rest van de klas ook niet, ze waren hier wel heel benieuwd naar. Ik legde uit dat er 365 dagen in een jaar zitten en dat je zo elke dag een verhaaltje kan lezen. We zijn daarna verder in gesprek gegaan over de dagen, weken en maanden in een jaar.
Vandaag werd er buiten tijdens de rekenles door de vuilniswagen een glascontainer geleegd. Dit was natuurlijk heel interessant… en dit gingen we bij het raam even bekijken. Vol verbazing werd er gekeken naar hoeveel glas er wel niet uit de container kwam. Roy vroeg daarna waarom de container werd geleegd in twee aparte bakken (bont en wit glas). We hadden daarna een mooi gesprek over waarom je glas apart weg moest gooien en wat er met het glas gebeurde nadat het door de vuilniswagen werd opgehaald. Daarna konden we weer door met rekenen haha.
Vandaag gingen we met rekenen splitsen onder de tien. Het was een instructie les dus ik deed veel samen met de kinderen. Na het rekenen gaan we naar buiten voor de pauze, ik ging iets eerder omdat ze zo hard gewerkt hadden. Toen kwam Novi naar me toe en zei dat ze met blaadjes ging splitsen. Ik vond dat een heel leuk idee en heb stoepkrijt voor ze gepakt. Heel veel kinderen zijn toen dingen gaan splitsen van het plein tot de bel ging.
12 maart 2024
Les met het boek: een boom vol familie
Ik ging dus dit boek voorlezen. De kinderen gingen allemaal hun boek voorlezen aan elkaar in tweetallen. Ik dacht ik ga het goeie voorbeeld geven, dus ik ga uit dit boek voorlezen. We hebben het over het thema alles wat groeit en bloeit en het gaat dus ook over baby’s en over je familie en je stamboom. In het boek gaat het over neefjes en nichtjes, broers en zussen en opa’s en oma’s en hoe die familie van elkaar zijn. En… ja das wel leuk want daar gingen de kinderen op reageren, want ik heb ook neefjes en nichtjes bij elkaar in de klas en hoe dat dan familie van elkaar is.
Dus toen kregen we een heel verhaal over neefjes en nichtjes en hoe je op elkaar lijkt en of je op je papa of je mama lijkt. Het was een leuk moment!
Er ontstond dus een gesprek inderdaad, terwijl ik het boek alleen had gekozen omdat het bij het thema past. Ik wist verder niet waar het boek over ging! Het ging er ook over dat jouw opa en oma zijn de papa en mama van jouw papa en mama. En op een gegeven moment ging het dus over miskramen of doodgeboren kindjes. Een kindje vertelde dat zijn oma eigenlijk nog een kindje had gehad maar was gestorven in de buik. Toen vertelde een ander jongetje ook over zijn moeder dus toen vroegen de kinderen zich af ‘hoe kan dat dan?’ en kwamen ze met ideeën dat het misschien kwam omdat de moeder dan zou roken en het kindje dan sterft. Verder ben ik daar niet heel diep op ingegaan omdat ik dat onderwerp te diep vond.
4 april 2024
Ik had een leuke situatie. ik ging vertellen over de rijke jongeling (een bijbelverhaal). Dat die zich aan alle geboden houdt en netjes leeft en mooie kleren en dure spullen had. Ik zei als hij nu zou leven had hij waarschijnlijk een hele dikke auto gehad. Nja… ging het verhaal over dat als je heel veel geld heb dat het moeilijk is om jezus te volgen en hem te dienen. En dat als je arm bent dat het soms makkelijker gaat. Toen vertelde ik een voorbeeldje aan de kinderen van een vakantie die ik in Marokko heb gehad. Waar mensen heel gastvrij waren en die voor ons gingen koken en we mochten daar slapen, en ja dat was eigenlijk heel leuk, want dan gingen we het opeens over gastvrijheid hebben in plaats van dat we het gingen hebben over rijk of arm. Een jongetje uit de klas was in Thailand en die mocht met een busje mee. hij mocht van die chauffeur toen voorin zitten en hij kreeg zelfs een stukje cake. Ze reden ook nog langs het huis van de chauffeur en dat huis was gemaakt van alleen maar rubberen banden en dat vond hij wel heel bijzonder dat hij dan een stukje cake had gehad. Het was een mooi moment met elkaar!
16 april 2024
Zo ik had weer een leuke situatie hoor! Het is maar heel kort. Ik ging vandaag het bijbelverhaal, een gelijkenis vertellen over vier mensen die allemaal in de wijngaard gaan werken. De een begint om 8 uur ‘s morgens, de ander 10 uur, de ander 12 uur en de laatste om 3 uur. En aan het einde van de dag krijgen ze allemaal precies hetzelfde loon. Dus het ging over jaloersheid. Dat de een wel eens meer heeft en de ander minder. Of dat je vriendje een heel groot cadeau krijgt en jij minder. Toen zei een meisje heel schattig: het maakt niet uit hoe veel geld je cadeau kost, als je er maar blij mee bent! Toen zei een jongetje dat hij wel eens het eten vies vond en dat zijn moeder had gezegd dat hij blij moest zijn omdat de kinderen in andere landen helemaal niet zoveel te eten hadden. Toen vroeg ik aan de klas wie dat nog meer hadden en toen gingen er een heleboel vingers omhoog. Het was weer een mooi ongepland uitstapje.
Tijdens dit experiment zijn er veel verschillende dingen gebeurd. Wat er bij de eerste beschrijving van groep 3/4 gebeurt, is meteen een mooi voorbeeld. Door een boek te lezen wat aansloot bij het thema, maar waarvan de inhoud nog niet helemaal duidelijk was, ontstond een gesprek over familie en miskramen. Een onverwacht, maar leerzaam moment waarbij de leerlingen heel spontaan hun eigen ervaringen konden delen. Hetzelfde gebeurde bij het Bijbelverhaal over de rijke jongeling en de arbeiders in de wijngaard. Ik merk dat er in deze groep vooral gesprekken ontstaan en dat de docent deze mogelijkheden ook ziet en aangrijpt. Hierbij durft ze soepel om te gaan met de les die ze had voorbereid en laat ze de geplande tijd daarvoor los. Dat zag ik ook terug in groep 1/2. De leerkracht zag de waarde van het vrije spel en zag dat de kinderen ontdekkend aan het leren waren. Ook merkte ze dat de kinderen zelf initiatief namen voor verschillende activiteiten. In deze groep zie ik ook veel ruimte voor gesprek, krijgen emoties een stem en worden lesdoelen aangepast op basis van de reactie van de groep. In groep 3 zie ik een voorzichtig begin, de leerkracht merkt de momenten op waarin ze kan verdiepen. En vooral de laatste activiteit is een mooi voorbeeld om iets wat aangereikt wordt, te gebruiken voor een informeel leermoment.
Bij groep 8 merkte ik op dat het wat anders ging. In deze momenten ging het niet zozeer om de flexibiliteit van de leerkracht, maar ging het meer over het opmerken van de momenten tussen de kinderen. De leerkracht zet in dit geval geen actie in om er een verder leermoment van te maken.
Conclusie:
In de toegestuurde momenten heb ik meerdere rollen voorbij zien komen die passen bij de kunstenaarsmindset van de leraar.
- Durven loslaten van de planning.
- De kinderen stimuleren om kritisch te denken (kip en ei).
- Ruimte geven aan de emoties van de kinderen.
- Lesdoel aanpassen op basis van de reacties uit de groep.
Bij verschillende leerkrachten merk ik op dat ze hun oogkleppen afhebben en de momenten die zich voor doen aangrijpen om er ook een leermoment van te maken. Ze zien die momenten, gebruiken die momenten en zetten ze om tot een waardevol leermoment. Bij één leerkracht is dat minder te zien. Ze merkt wel mooie momenten op, maar dat zijn momenten die niet te maken hebben met haar handelen. Het zijn interacties tussen de leerlingen, die heel mooi zijn om te zien, maar waar verder geen leermoment aan gekoppeld zit.