Intensjonen bak eit val, treng ikkje kome fram for lyttaren. Det er viktig for meg at eg har ein intensjon, at eg har ei meining bak, at eg ikkje er likegyldig, at eg meiner det eg gjere. Så er det opp til publikum å lytte etter det dei vil, lytte på ein slik måte som dei vil, lytte utifrå sine føresetnader.
Kva lyttekompetanse og kva lyttefokus ein tek, er individuelt og avhengig av situasjon. Fordi eg ønskjer å kommunisere med lyttarane, har eg lett for å tenkje at eg må møte lyttaren der lyttaren er. At eg må legge til rette for lyttaren si oppleving av musikken ved å skape musikk som er attkjenneleg. Om eg skal møte eit folkemusikkpublikum, vel eg materiale som ligg tett opp til tradisjonen. Møter eg eit publikum som kjenner den improviserte musikken eller samtidsmusikken godt, strekk eg meg gjerne lenger bort frå hardingfeletradisjonen. Men i møte med lyttaren kan eg også velje å formidle det eg trur lyttaren vil like, sjølv om det er nytt og ukjent. Eg kan også freiste overtyde lyttaren om at dette er verd å lytte på. I samtale med Torben Snekkestad, kom vi inn på det:
Torben: Det kan ligge noen latente hierarkier når du spiller solo, overfor et publikum. Du er i en helt annen situasjon enn dem, ikke sant? Inndrar du publikum på en eller annen måte, på en bestemt måte, eller gjør du deg selv til artisten som skal, ikke sant? Og det er interessant da, for det gjør jo noe med musikken òg. Det gjør noe med den friheten man føler at man har i musikken, eller den posisjonen man har, eller viljen og ønsket til å representere eller re-representere noen. Eller villen til å være; «okay, shit. Nå er vi her. Nå ser vi hva som skjer.»
Gro Marie: Eg trur nok at mitt fokus på form, og at eg lagar meg så tydelege rammer, som minner veldig om det du skisserte på din solokonsert, at det har med at eg har eit forhold til lyttaren.
Torben: Ja.
Gro Marie: Og at eg på ein måte [...] er der for lyttaren. Det er ikkje lyttaren som er der for meg.
Torben: Ja...
Gro Marie: Så det er også viktig å skape noko som lyttaren vil ha.
Torben: Ja, eller ikke visste de ville ha.
Gro Marie: (ler) Viss ein klarer tenke sånn, så har ein jo snudd seg unna.
Torben: (ler) Ja ja, jojo, men altså man har et ønske om å kommunisere da.
Gro Marie: Ja. Ja...
Torben: Altså for min del så kan det være et noe så helt simpelt som å si «hør på den tonen her, da. Hører du det lille der oppe, eller hører du at jeg vibrerer litt på den? Er ikke det fint å høre på, egentlig?» Det er en måte å kommunisere på, sant. På en helt enkel, banal idé. Det kan være noe rytmisk, noe melodisk. Ett eller annet. Så det der fellesskapet omkring noe, det føler jeg er å kommunisere noe. Ikke sant? Å føle at det kan folk kjenne igjen; «oi!». Det hører de viss de får lov å, viss den tonen får lov å ligge ennå lenger enn man trodde den skulle gjøre. Så begynner man å; «oi, ja, det må jo være en grunn til at hun eller han holder en tone i så lang tid. Er det noe jeg skal lytte til? Hva er det hun hører? Hører jeg det?» Ikke sant?
Gro Marie: Kva dersom vedkomande ikkje høyre det, ikkje finn det?
Torben: Det tror jeg man bare må tro på. Viss du selv hører det, så tydelig. Så må du kanskje tydeliggjøre det. Ja? Då må du på en måte holde den ennå lenger. Skjønner du hva jeg mener?
Gro Marie: Ja, eg skjønar kva du meiner. Men, eg lurer på om det kan vere slik at vi har litt ulik lytteerfaring, alle menneske.
Torben: Ja...
Gro Marie: For eg har tenkt: Kva av det eg jobbar med i min ph.d. kan eg ta med meg inn til eit «reint» folkemusikk-publikum som eigentleg ikkje likar noko anna enn den solo-trad-forma på hardingfele?
Korleis lyttaren spelar inn på vala ein tek, er det fleire kunstnarar som har reflektert over. Komponist Arne Nordheim meinte det var viktig å ta utgangspunkt i seg sjølv når ein skaper musikk for andre:
Sjølv om eg tek utgangspunkt i meg sjølv, og skaper musikk eg sjølv vert gripen av, er eg selektiv med tanke på kva eg presenterer til kven. I møte med eit hardingfelepublikum vel eg bort materiale også fordi det kan ligge forventningar hos lyttaren til kva eg kan gjere. Eg gjer det fordi eg ikkje vil provosere, og eg gjer det fordi eg er redd for reaksjonar. I samtale med felespelar Knut Hamre, kom vi inn på akkurat dette.
Gro Marie: Eg spør meg jo, kva vågar eg å gjere? Kva er det på sett og vis tradisjonen tillèt meg å få lov å gjere.
Knut: Og forventar av deg.
Gro Marie: Er eg modig nok til å eventuelt bryte. Kva slags reaksjonar kan eg då få? Er eg førebudd? Står eg stødig nok i det eg gjer til å kunne ta imot det som eventuelt måtte kome?
Knut: Ja.
Gro Marie: Å skulle jobbe med dette prosjektet innanfor eit akademisk system med visse forventningar til at eg skal krysse nokre grenser. Her skal eg utfordre. Her skal eg på ein måte finne på noko som ikkje er funne på før.
Knut: Ja, ikkje sant.
Gro Marie: Samtidig plasserer eg meg i tradisjonen. Og derfor oppstår dei spørsmåla.
Knut: Er det naturleg å tenkje at då kjem du ut med to, tre fleire stilartar musikk?
Gro Marie: Ja, for desse tinga her er [illustrerer ved å spele luftig tone].
Knut: Der du brukar flageolettar og andre...
Gro Marie: Flageolettane har vi på ein måte tatt inn i tradisjonen. Dei finn vi i slåttane, men meir abstrakte ting. Gnirk, gnurk.
[...]
Gro Marie: Då legg eg jo inn noko som i utgangspunktet ikkje høyrer heime i språket vårt.
Knut: Det er eg eining med. Det er eg einig med.
Gro Marie: Og eg vil jo gjere det.
Knut: Ja, det er ein trong inni deg.
Gro Marie: Ja, eg vil undersøke det. Eg vil gå den vegen.
Knut: Ja.
Gro Marie: Men eg er spent på om det vil føre med seg nokre reaksjonar.
Knut: Er det ikkje naturleg å tru at det vil det?
Gro Marie: Kanskje.
Knut: Hmm?
Gro Marie: Jo.
Knut: Ja, men det står du i, veit du. Det er eg no ikkje det minste i tvil om. For du har jo lagt for dagen til dei grader, og eg må sei det ein gong til, til dei grader at du kan handverket å spela fela. Du kan den klassiske slåttemusikken ut og inn, ikkje sant.
Gro Marie: Mmm
Knut: Ja. Det er ikkje noko du gjer; koma inn i ein annan stil på ein lettvindt måte. Du har det grunnlaget på det. Men, likevel så kan det kome reaksjonar, ikkje sant.
Gro Marie: Mmm.
Knut: Med det vil det alltid kome når det kjem nokon endringar.
Det er det jeg som komponist har sett og skjønt; at skal jeg nå fram så må jeg være ærlig mot meg slev, fordi jeg er den første lytteren. Jeg er den første som i grunnen prøver min musikk på mennesker. Jeg er en del av alle, og hvis ikke jeg skriver den musikken som jeg selv er grepet av, så har jeg en følelse av at da svikter jeg. Da svikter jeg alle de andre som er meg. (Arne Nordheim, sitert i Finborud, 2013, s. 7).